„JAKIEŻ TO WSZYSTKO WZGLĘDNE…”
Czyli recenzja książki/audiobooka „Świat równoległy”, Tomek Michniewicz
Jeśli znacie koszulkę z wydrukowanym hasłem „Nie myśl. Nie pytaj. Oglądaj!” i zgadzacie się z jej przesłaniem, dobrze zrozumiecie autora wydanej niedawno książki (oraz nagranego na jej podstawie audiobooka) „Świat równoległy”.
Tomek Michniewicz, znany reportażysta i dziennikarz, organizator licznych wypraw i ekspedycji, stara się nam tym razem pokazać jak naprawdę wygląda to, co na co dzień widzimy w telewizji. Jak naprawdę wyglądałby świat, jeśli obdarlibyśmy go ze wszystkich powszechnie utartych stereotypów i żądnej sensacji magii mediów. Jak wygląda „naprawdę”, bo taka jest przecież rola reportera – relacjonować a nie zmieniać świata, choćby nawet ten tej zmiany bardzo potrzebował…
Doniesienia z telewizji są wyolbrzymione – w Pakistanie strzelał jeden a mówią że nastu, bo to przecież bardziej zainteresuje ludzi. Obraz jest wypaczony, sfokusowany na jednym punkcie, który potem rozciąga się na całość kraju. Każdego Pakistańczyka nazywamy już teraz terrorystą i omijamy strachliwym łukiem, czy jednak zdajemy sobie sprawę, że tam mało kto popiera fundamentalistów? Że każdy Pakistańczyk boi się ich tak samo jak my?
Dlaczego pozwalamy, aby żołnierze polskich sił specjalnych (zwani specjalsami), elitarna, światowa grupa strzegąca na co dzień naszego życia, na starość – o ile takiej dożyją w jednym kawałku – idą w otchłań zapomnienia? Bo media już o nich nie mówią…?
Książka pokazuje światy, z których istnienia faktycznie nie zdajemy sobie sprawy. A przynajmniej o których nie myślimy tak często jak o tym „wykreowanym”. Michniewicz obala popularne skojarzenia, pokazując na przykład, że sport uznawany za najbardziej niebezpieczny w klasyfikacji sportów ekstremalnych może być bezpieczniejszy niż praca taksówkarza. Że egzotyczne kraje, które kojarzą się nam z nieodkrytym lądem i wspaniałym pocztówkowym krajobrazem to tylko malowana turystom bajka. Że wbrew naszym stereotypom, które słysząc słowo „getto” od razu widzą te dla osób o czarnej skórze, a słysząc hasło „uwięzieni” przywołują obraz skazanych w celach, powinniśmy raczej nazwać tymi określeniami białych mieszańców Afryki, którzy bojąc się wyjść na ulicę, całe życie spędzają w swoich ogrodzonych domach w tzw. białych gettach.
Że rola reportera, którą powinno być rzetelne relacjonowanie a nie zmienianie świata (bo to byłaby już dziennikarska manipulacja) jest czasem a’wykonalna lub nawet niemoralna.
Kolekcja ośmiu fascynujących reportaży z różnych kontynentów porusza powszechnie znane tematy, są one jednak tak różnorodne, że bez wątpienia każdy znajdzie tu przynajmniej jeden, który wciągnie go bez reszty. Mnie, choć szczerze nie spodziewałam się tego w aż takim wymiarze, każda historia czymś zszokowała, otworzyła klapkę z nowym obrazem czegoś co wydawało się być dotąd jednoznaczne.
Początkowo opisując świat z naszych głów i mass mediów, wydający się nam być tym „właściwym i rzeczywistym”, autor przechodzi do rzetelnego przedstawienia sprawy z zupełnie nieznanej nam strony. Drugie części reportaży zaskakują. Zmieniają wdrukowany nam od dziesiątek miesięcy czy nawet lat obraz świata w którym żyjemy. Skłaniają do zadania sobie pytania, czy aby faktycznie nie należy czasem poszukać głębiej, zapytać, zweryfikować, odkryć nowe odmiany i różne wersje tego świata pełnego sprzeczności i znaków zapytania…
Wciągający głos Krzysztofa Gosztyły i pytania…, wciąż tylko te pytania Tomka Michniewicza prowadzą nas po nieznanych nam światach. Po światach wysprzątanych jak salon na wizytę gości – jeżeli chcemy pozostać tylko biernymi słuchaczami. Po światach równoległych? Ja chyba bardziej nazwałabym je „światami ukrytymi”. Ukrytymi przed tymi, którzy nie chcą spojrzeć dalej aniżeli utarte przez ludzką paplaninę banalne skojarzenie.
Autor recenzji: Agnieszka Jedynak
Tytuł: Świat równoległy (audiobook)
Autor: Tomek Michniewicz, Czyta: Krzysztof Gosztyła
Wydawnictwo: nagranie na podstawie książki wydanej przez Wydawnictwo Otwarte
Data premiery: 2 marca 2016
Audiobook wysłuchany dzięki uprzejmości Biblioteki Akustycznej Sp. z o.o