Jeśli ktoś chce zrozumieć ten kraj, musi pojechać koleją.
Pędząc przed siebie, wyjrzyjcie z wagonu, a zobaczycie prawdziwą twarz Ameryki.
Colson Whitehead, Kolej podziemna. Czarna krew Ameryki
Cora jest niewolnicą w trzecim pokoleniu na plantacji bawełny w stanie Georgia. Jej życie nie jest łatwe, a będzie jeszcze gorzej, bo lada moment z dziecka stanie się kobietą. Kiedy Ceasar, przybyły z Wirginni najświeższy nabytek plantatorów, opowiada jej o podziemnej kolei, oboje decydują się zaryzykować ucieczkę. Po piętach depcze im pościg, a schwytanie oznacza los gorszy od śmierci…
Tytułowa kolej podziemna to określenie stworzonej przez abolicjonistów sieci przerzutowej zbiegłych czarnych niewolników z południowych stanów Ameryki głównie na północ do Kanady, a także do Meksyku. Na ten skomplikowany system ucieczkowy składały się drogi, tunele, szlaki, bezpieczne kryjówki, ale też ludzie – przewodnicy, sponsorzy, zarówno organizacje, jak i społeczności. Nazewnictwo kolejowe tworzyło tajny kod, jakim posługiwali się uciekinierzy i abolicjoniści. Do sekretnego języka dochodził też system tajnych znaków graficznych. Kolej podziemna jednoczyła czarnych i białych w walce o wolność, godność i prawa człowieka.
Whitehead odsłania przed czytelnikami tajniki systemu przerzutowo-ratunkowego dla zbiegłych niewolników, odtwarzając precyzyjnie jego misterną konstrukcję i ucieczkowe szlaki. Niezwykle wiarygodnie oddaje też opresję niewolniczego życia, codzienny znój, strach, marzenie o wyswobodzeniu się. Ale w jego powieści ten organizacyjny majstersztyk, pozwalający zbiegłym niewolnikom odnaleźć wolność na północy, zyskuje także fantastyczny wymiar. Cora, niczym mityczny Odyseusz lub swiftowski Guliwer, odwiedza w swojej podróży kolejne krainy, z których każda przeraża i zadziwia bardziej niż poprzednia. Przeżywając niesamowite przygody, poszukuje bezpiecznej przyszłości, ale też rozprawia się z przeszłością, która stanowiła jej więzienie. Poznając samą siebie, dowiaduje się sporo o ludzkości jako takiej.
Nie pozwoliła mi zasnąć przez całą noc, wepchnęła mi serce do gardła, niemal bałam się przewrócić stronę. Koniecznie kupcie egzemplarz i od razu drugi dla kogoś kogo znacie, bo gdy tylko skończycie czytać tę chwytającą za serce opowieść, na pewno będziecie chcieli podzielić się wrażeniami z lektury.
— OPRAH WINFREY (Oprah’s Book Club 2016 selection)
Mroczna, fantasmagoryczna powieść. Ma mrożącą krew w żyłach siłę rzeczywistych relacji z czasów niewolnictwa zebranych w latach 30. dwudziestego wieku w ramach Federalnego Projektu dla Pisarzy, programu zapewniającym posady w ramach Nowego Ładu, pobrzmiewają w niej echa „Umiłowanej” Toni Morrison, „Nędzników” Victora Hugo, „Niewidzialnego człowieka” Ralpha Ellisona, czuć pióro Jorge Luisa Borgesa, Franza Kafki i Jonathana Swifta… Historia, którą opowiada Colson Whitehead, jest kluczem do zrozumienia przeszłości i przyszłości Ameryki.
— MICHIKO KAKUTANI, „The New York Times”
Świetna historia przygodowa, pełna niezapomnianych postaci… Obrazowa, pouczająca i podtrzymująca na duchu, a przy tym trzymająca w napięciu do samego końca. Zapada w pamięć.
— „People”
Tą powieścią Colson Whitehead udowadnia, że jego talent i skala, jako pisarza, są więcej niż imponujące i nie do zlekceważenia. Jego „Kolej podziemna” to arcydzieło literatury amerykańskiej, jednocześnie dokumentalny zapis okrutnej historii i genialny wytwór wyobraźni.
—MICHAEL SCHAUB, National Public Radio
Whitehead daje nam poważne i w pełni zrealizowane arcydzieło, będące niezwykłą mieszanką historii i fantazji, które skłoni krytyków do uprawnionych porównań z twórczością Toni Morrison czy Gabriela Garcíi Márqueza… Urzekająca i unikalna, mroczna i fantazyjna, „Kolej Podziemna” to najlepsza jak dotąd książka Colsona Whiteheada i niezwykle ważna współczesna powieść amerykańska.
— „The Boston Globe”
„Kolej podziemna”, jedna z najniecierpliwiej wyczekiwanych powieści tego roku, to wielki pisarski triumf Colsona Whiteheada. Książka rezonuje głęboko emocjonalną barwą. Powieść oddaje głos niewolnikom, zakłóca nasz ustalony stosunek do przeszłości, tworzy pomost pomiędzy przeszłością a teraźniejszością. Kanon najważniejszych książek o specyfice Stanów Zjednoczonych właśnie powiększył się o nowy tytuł.
—RON CHARLES, „The Washington Post”
Colson Whitehead – absolwent Uniwersytetu Harvarda, laureat National Book Award i Nagrody Pulitzera za „The Underground Railroad”. Urodził się, dorastał i mieszka w Nowym Jorku na Manhattanie, jest autorem sześciu powieści i dwóch książkek z dziedziny literatury faktu. Od 2015 roku ma stała kolumnę w „The New York Times Magazine”.
Tytuł: Kolej podziemna. Czarna krew Ameryki
Autor: Colson Whitehead
Tłumaczenie: Rafał Lisowski
Data premiery: 14 czerwiec 2017
Materiały prasowe: Wydawnictwo ALBATROS