W ostatnim czasie na półkach księgarni, nakładem wydawnictwa Prószyński i S-ka pojawiła się książka Andrzeja Zielińskiego „Żony, kochanki, damy, intrygantki. Niezwykłe kobiety u boku naszych władców”. Autor przedstawia w niej sylwetki najbardziej znanych kobiet w historii polskiej monarchii, poczynając od Dobrawy – żony Mieszka I, a kończąc na Marii Walewskiej – metresie samego Napoleona.
Jak słusznie zauważa autor, historia nie może obyć się bez kobiet, które stając zwykle w drugim rzędzie, odgrywały pierwszoplanowe role w historii naszego kraju. Zieliński bardzo skrupulatnie przedstawia ich biografię na tle epoki w której przyszło im żyć, a co może i najważniejsze, opisuje ich powiązania z rodami królewskimi zasiadającymi wówczas na europejskich tronach. Zarysowane tło historyczne jest o tyle ważne, że tłumaczy rzeczy, niegdyś społecznie akceptowane, które przykładowo w dzisiejszych czasach bezspornie by szokowały. Autor, będąc z wykształcenia socjologiem, z pewnością doskonale zdawał sobie sprawę, iż dla lepszego poznania postaci, należy opisać nie tylko ją samą, ale i całą społeczność oraz zasady jej funkcjonowania. Dzięki tak bogatemu historyczno-obyczajowemu zarysowi, czytelnik otrzymuje w książce nad wyraz dopracowane i interesujące studium kilkunastu kobiet, które nierzadko miały zasadniczy wpływ na losy Polski. I tak np. królowa Rycheza – zasiadająca na polskim tronie żona Mieszka II, była Niemką i wprost gardziła Polakami. Co więcej, po tym jak Mieszko II został wygnany z kraju, wywiozła część kosztowności z królewskiego skarbca do swojej ojczyzny (w tym dwie korony królewskie). Czy była to zemsta za najechanie przez Mieszka ojczyzny jej przodków, czy czyste wyrachowanie? Tego dziś się już z pewnością nie dowiemy. Przenosząc się kilka wieków do przodu, w końcowe lata XIV stulecia, mamy okazję przyjrzeć się Św. Jadwidze Andegaweńskiej, żonie króla Władysława Jagiełły. Wikłając się w spór dotyczący tego, czy Jadwiga słusznie została okrzyknięta przez Zakon Krzyżacki bigamistką, przyglądamy się temu czy w ogóle jej małżeństwo z pochodzącym z Litwy księciem było ważne, skoro w wieku czterech lat Jadwiga wyszła za mąż za Wilhelma Habsburga (małżeństwo mogło być skonsumowane dopiero gdy Jadwiga skończy 12 lat). Czy w efekcie doszło do pokładzin (jak sugerują niektóre źródła historyczne i które chciał udowodnić Zakon Krzyżacki), czy jednak małżeństwo z wielkim księciem litewskim było w pełni akceptowalne? Czy Św. Jadwiga wybrała ślub z Jagiełłem z własnej woli, otwierając tym samym drogę do chrystianizacji Litwy i rezygnując z własnego szczęścia u boku Wilhelma, czy została do tego poniekąd zmuszona? Mnie nurtuje zaś jeszcze jedno pytanie: jakby potoczyła się historia Polski gdyby Jadwiga wybrała inaczej?
Autor stara się rozprawić z wieloma mitami, które często powielane są w kolejnych historycznych publikacjach, ponieważ pasują do danego przekazu historycznego. Zieliński nie boi się pisać o zdradach, intrygach, rozpuście oraz innych niemoralnych poczynaniach, które licują z faktami podawanymi przez szkolne podręczniki historii. Z tego też powodu pozycja ta w pewnych miejscach może dziwić, intrygować i szokować. Ale o to chyba właśnie autorowi chodziło. Książka ta, choć w wielu miejscach „naładowana” treścią typowo historyczną, jest idealną pozycją także dla osób nie lubujących się w tej dziedzinie nauki. Uczciwie należy jednak przyznać, że bez znajomości tła historycznego ciężej będzie cieszyć się tą lekturą.
Zdrady, intrygi, romanse, rozpusta, a z drugiej strony poświęcenie, modlitwa i droga do świętości. Takie było życie kobiet, które towarzyszyły polskim władcom na przestrzeni wieków. Autor nie boi się pisać o tematach tabu, przy czym robi to w tak wciągający sposób, że jego styl naprawdę urzeka. Jak potoczyłyby się losy Polski gdyby one nie nakłaniałyby władców do takich, a nie innych decyzji?
Książka warta przeczytania, po lekturze której każdy z nas zgodzi się już chyba ze zdaniem Winstona Churchila, że to „Mężczyźni rządzą światem, a mężczyznami kobiety”.
Autor recenzji: Agnieszka Jedynak
Tytuł: Żony, kochanki, damy, intrygantki. Niezwykłe kobiety u boku naszych władców
Autor: Andrzej Zieliński
Data premiery: 09 listopad 2017 r.
Wydawnictwo: Prószyński i S-ka