W 2017 roku wypadła sto dziesiąta rocznica urodzin Romana Palestra – wybitnego polskiego kompozytora, uważanego za następcę Karola Szymanowskiego. Z tej okazji, Polskie Wydawnictwo Muzyczne oraz Fundacja Uniwersytetu Warszawskiego wydały niedokończoną autobiografię Palestra wraz z listami z czasów wojny i opatrzyły ją tytułem nadanym przez samego kompozytora – „Słuchem absolutnym”.
Roman Palester urodził się 28 grudnia 1907 roku w Śniatyniu, na Ukrainie. Przygodę z muzyką rozpoczął w wieku 7 lat, kiedy to nauczył się gry na pianinie. Naukę kontynuował w Instytucie Muzycznym w Krakowie (1919-1921) oraz w Konserwatorium Lwowskim (1921-1925). W 1925 roku rozpoczął studia z historii sztuki na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Warszawskiego. Równolegle studiował w Konserwatorium Warszawskim, gdzie rozpoczął naukę w 1928 roku, a zakończył dyplomem w zakresie teorii muzyki i kompozycji w 1931 roku[1].
Większość życia spędził jednak za granicą, jako wróg Polski Ludowej. Dlatego też jego postać i dokonania są tak mało znane polskim słuchaczom, co bardzo boli, bowiem Palester jest autorem wielu wybitnych dzieł, zarówno muzycznych jak i teoretycznych. Kolejną próbą przywrócenia jego pamięci szerszemu gronu może być właśnie „Słuch absolutny. Niedokończona autobiografia i listy z lat wojny” opracowana przez Zofię Helman, wybitnego muzykologa z Uniwersytetu Warszawskiego (jest to druga, po książce „Roman Palester. Twórca i dzieło” z 1999 roku, publikacja poświęcona kompozytorowi, do której powstania przyczyniła się Helman).
Najnowsza książka PWM została podzielona na dwie części. Pierwsza składa się z siedmiu rozdziałów nieukończonej autobiografii Palestra, jaką on sam opatrzył tytułem „Słuch absolutny”. Jej dopełnieniem są „Fragmenty wspomnień z lat 1939–1945”, spisane w 1980 roku. Główne miejsce zajmują w nich opisy kompozycji, które powstały w czasie okupacji oraz listy Palestra z lat 1940–1945 do rodziny Przypkowskich z Jędrzejowa. Z listów tych możemy poznać realia życia codziennego z czasów wojny i okupacji. Publikację otwiera eseistyczny wstęp autorstwa Zofii Helman (będącej jednocześnie autorką opracowania i komentarzy książki), który pomaga czytelnikowi zapoznać się z postacią Palestra. Całość została opatrzona licznymi przypisami i zdjęciami, które jeszcze bardziej przyczynią się do poszerzenia wiedzy na temat życia i twórczości kompozytora.
II wojna światowa oraz czasy PRL-u w ogromnym stopniu utrudniły, a często wręcz uniemożliwiły, pracę twórczą wielu polskich artystów, którzy na długie lata odeszli w zapomnienie. Cieszy więc bardzo fakt, że współcześnie ich wielkie dokonania są ujawniane i przypominane szerszemu gronu. Niewątpliwie takim przykładem jest „Słuch absolutny”, który wielu pozwoli poznać postać wielkiego kompozytora XX wieku – Romana Palestra.
Autor recenzji: Aleksandra Cabaj
Tytuł: Słuch absolutny. Niedokończona autobiografia i listy z lat wojny
Autor: Roman Palester
Opracowanie i komentarz: Zofia Helman
Wydawnictwo: Fundacja Uniwersytetu Warszawskiego, Polskie Wydawnictwo Muzyczne
Data premiery: 30.01.2018 r.
[1] http://culture.pl/pl/tworca/roman-palester, dostęp: 25.02.2018r.