Doris Lessing została kiedyś zaproszona na jeden z niemieckich uniwersytetów, aby przed publicznością przeczytać któreś ze swoich opowiadań. Po lekturze zaproponowała zebranym w sali zadawanie pytań, czemu sprzeciwili się organizatorzy spotkania. Pisarka opowiada o tym tak:
– Powiedziałam: „Chętnie odpowiem teraz na pytania”. Wtedy ten tuman, jeden z czterech cholernych profesorów, zaczął odpowiadać na pytania publiczności i debatowali między sobą, prowadzili te niezwykle długie dysputy, ziejące taką nudą, że w końcu publiczność zaczęła wstawać i dryfować na zewnątrz. Pewien młody człowiek, student, stanął w przejściu i kiedy profesor skończył jakiś niezmiernie długi wywód, zawołał: „Bla bla bla bla bla!”. Wtedy z zupełnym brakiem troski o uczucia profesorów powiedziałam: „Może odpowiem po angielsku na pytania publiczności?”. Więc wszyscy wrócili, usiedli i poszło dobrze… Doskonałe, interesujące pytania! Profesorowie byli wściekli.
Interesujące pytania zadają też pisarkom dziennikarze „The Paris Review”. Najczęściej pytają oni o sposób pracy, wypracowane rytuały, stosunek do krytyków, literackie inspiracje i fascynacje. Powraca jak echo wątek roli kobiet w środowisku literackim, stereotypów, dyskryminacji. Wydana przez wydawnictwo Książkowe Klimaty antologia wywiadów z pisarkami o pisaniu, „Sztuka powieści” jest zbiorem rozmów, które odbyły się w latach 1965 – 2014. Możemy więc skonfrontować refleksje autorek tworzących dość dawno z tymi nam współczesnymi. Simone de Beauvoir, Doris Lessing, Margaret Atwood, Toni Morrison, Alice Munro, Susan Sontag, Jeanette Winterson, Hilary Mantel, Karen Blixen, Mary McCarthy, Nadine Gordimer, Marguerite Yourcenar, P.D. James, Usrula K. Le Guin, Herta Müller –w Międzynarodowym Dniu Kobiet trudno o lepsze intelektualne towarzystwo.
Jedna z wymienionych autorek posiada biblioteczkę zapchaną „zaskakująco nieciekawymi książkami”, inną jako nauczycielkę interesowali jedynie dobrzy uczniowie. Jest wśród nich taka, która imionami dawnych uczniów nazywa bohaterów swoich powieści. Dowiadujemy się po lekturze „Sztuki powieści”. kto, by pisać, wstaje przed świtem, a kto postanowił zostać pisarką z powodu frustracji. To lekcja literatury prowadzona w zdecydowanie nieakademicki sposób – doskonały i interesujący! Warto mieć taką na wyciągnięcie ręki.
Tytuł: Sztuka powieści. Wywiady z pisarkami z „The Paris Review”
Premiera: 2017 r.
Przełożyli: Adam Pluszka, Łukasz Buchalski
Wydawnictwo: Książkowe Klimaty
Za egzemplarz dziękuję Wydawnictwu Książkowe Klimaty