Świat tonie w śmieciach – od lat słyszymy, że „naukowcy alarmują”, ale… co z tego? Śmieci przybywa i samoistnie nie znikną – nic więc dziwnego, że zwracają na siebie uwagę, także reporterów. „Każdemu jego śmietnik. Szkice o śmieciach i śmietniskach” apoteozą odpadków nie jest, ale rzeczywiście kieruje nasz wzrok tam, gdzie odwracamy oczy. A złomowiska po cichu, na obrzeżach miast się powiększają z każdym dniem…
Śmieć jest znakiem dobrobytu – jego obecność oznacza, że jest nadmiar, coś się nie przydało i dlatego zostaje usunięte. Gdyby się zastanowić, jeszcze kilkadziesiąt lat temu w Polsce tego problemu nie było (a przynajmniej nie na taką skalę jak obecnie), dzisiaj nikogo nie dziwią przeładowane kosze na przystankach czy porozrzucane po miejskim chodniku niedopałki papierosów czy papierki. Niektóre śmieci funkcjonują w obiegu na szczęście dłużej: kiedyś dumnie kupowaliśmy meblościanki i gdy parę dekad później ze wstydem chcemy się ich pozbyć, znajduje się grono sympatyków, które wyszukuje wielkogabarytowe meble i daje im drugi dom. Może w tym szaleństwie jest metoda?
Autorzy książki poddają dyskusji różne aspekty śmiecenia: społeczności rozwijające się i konsumpcyjne, aspekty środowiskowe, cykl życia śmieci czy ich aspekt estetyczny. Jednym z przełomowych momentów okazały się zbiórki plastikowych zakrętek – jakiś czas temu stały się formą pomocy – w pewne uzależnienie ich zbierania wpadł Krzysztof Środa, który opisuje postępującą potrzebę sprzątania plaż. Z kolei inny rozdział opowiada o odległej Teriberce i problemie podpalania śmietnisk – podobno straż przyjeżdża by je ugasić tylko wtedy, gdy jest zagrożenie rozprzestrzenienia się ognia… Z innego punktu widzenia śmieci to nasza cywilizacyjna spuścizna, chciałoby się sparafrazować „powiedz mi co masz w śmietniku, a powiem Ci kim jesteś”. Coś o nas mówią te odpadki z pewnością, ale czy jest to cokolwiek dobrego? W skali globalnej każda kolejna „ustawa śmieciowa” wydaje się być kroplą w oceanie potrzeb – badamy jak długo rozkładają się śmieci, ale może powinniśmy przede wszystkim skupić się na tym jak ich nie produkować mniej?
„Spada z nieba śmieć pstrokaty, spada z nieba śmieć ponuro szary, spada, w powietrzu wiruje i pod moim albańskim oknem ląduje cichusieńko (…). Albo leci śmieć cichociemny jak żyletka, która może łapki pociąć kotom niegramotnym. Albo agrafka z wygiętym szpikulcem, albo nawet nóż.”
~ Małgorzata Rejmer
Każdy z Autorów w inny sposób mierzy się z obecnością odpadków w naszym krajobrazie – segregowane czy porzucone w przydrożnej fosie były, są i będą. Beata Chomątowska chciała zakończyć swój tekst zdaniem „śmieci to rzecz intymna” (w końcu wyrzucamy bardzo osobiste drobiazgi), ale są zarazem czymś bardzo publicznym, co staje się coraz większym dla wszystkich ciężarem…
Autorka recenzji: Małgorzata Świerad
Tytuł: „Każdemu jego śmietnik. Szkice o śmieciach i śmietniskach”
Autorzy: Beata Chomątowska, Paweł Dunin-Wąsowicz, Natasza Goerke, Zbigniew Mikołejko, Włodzimierz Karol Pessel, Maria Poprzęcka, Małgorzata Rejmer, Anda Rottenberg, Filip Springer, Ziemowit Szczerek, Krzysztof Środa, Ilona Wiśniewska, Urszula Zajączkowska
Wydawnictwo: Czarne
Data publikacji: 25 września 2019
