Internet nie tylko umożliwia szybki kontakt z innymi pomimo odległości. Daje nam też dostęp do niesamowitych pokładów wiedzy. Wiąże się to jednak z pewnym zagrożeniem. Nigdy nie możemy być pewni, czy wiedza, którą pozyskaliśmy jest prawdziwa. Dlatego tak ważny jest otwarty umysł, o czym pisze w swojej najnowszej książce Dan Ariely.
Autor, profesor psychologii behawioralnej i ekonomii, przyzwyczaił nas do tego, że z pasją i lekkością przekazuje trudne i abstrakcyjne tematy, które dotyczą każdego z nas i mają wpływ na nasze codzienne decyzje i wybory. Po tym, jak w okresie pandemii zderzył się z falą hejtu zapoczątkowaną w internecie pod jego adresem, postanowił napisać książkę, która tłumaczy i wyjaśnia mechanizmy wpadania w błędny wir przekonań i wiary w teorie spiskowe. Pokazując, że granica pomiędzy wiarą w to, co rzeczywiste, a wymyślone, jest naprawdę niewielka.
Każdego dnia wystawieni jesteśmy na tysiące informacji, skąd mamy wiedzieć, które z nich są prawdziwe, a które są zwykłym kłamstwem? W internecie roi się od różnych opinii i czasem trudno stwierdzić, kto za nimi stoi. Wystarczy zadać jedno pytanie na grupach tematycznych, by w komentarzach rozpętała się dyskusja, w której wiedza płynąca z nich wzajemnie się wyklucza. Prowadzi to niekiedy nawet do słownych utarczek. Ale to tylko wierzchołek góry lodowej, bo wirtualna sfera roi się od mnóstwa artykułów, które donoszą o aktualnych wydarzeniach. Dlatego warto wiedzieć, jak możemy zmniejszyć prawdopodobieństwo narażenia się na błędne przekonania i w jaki sposób odsiać to, co prawdziwe od kłamstwa.
Warto dobrze weryfikować to, co widzimy w internecie, nie akceptować treści tylko dlatego, że odpowiadają naszym przekonaniom. Bądźmy też uważni, gdy wprost przeciwnie usłyszymy negatywną opinię o kimś, kogo nie lubimy i z góry uznamy ją za prawdę. Nasz umysł lubi drogę na skróty, a jednocześnie potrzebuje domknięcia, wyjaśnienia niektórych sytuacji, które go niepokoją. Dodatkowo jesteśmy narażeni na nieustanny stres, co jeszcze potęguje nasze niepokoje. Czy wiecie, że pomóc może w tym wsparcie społeczne? Jeśli mamy bliskie osoby, które nas wspierają, spada szansa, że wpadniemy w wir błędnych przekonań. Dlatego tak ważne jest dbanie o nasz społeczny „spadochron”. To nie wszystko. Większość z nas ceni sobie pewność poglądów i przekonań, które wyznaje i to jest naturalne. Psycholog podpowiada jednak, że droga do wiedzy bywa dość długa, dlatego dajmy sobie czas na to, by dotrzeć do prawdy. Zamiast za wszelką cenę łatać nasze braki, tylko po to, by nie czuć dyskomfortu.
Autor przedstawia historie osób, które poznał na ścieżkach odmętów internetowych, pełnych teorii spiskowych. Osoby te były dla niego nie tylko sposobem na wejście w głąb króliczej nory alternatywnych rzeczywistości, ale stanowiły rodzaj nauczycieli. Lubimy w końcu otaczać się ludźmi o poglądach zbieżnych do naszych, ale to spotkania z osobami, które myślą zupełnie inaczej mogą być drogą do zmiany myślenia. Dlatego tak ważna jest otwarta głowa i zadawanie pytań, zamiast okopywanie się we własnych przekonaniach. Kto wie, może zamiast kłótni przyniesie nam to nawet zmianę światopoglądu?
Rzeczywistość pełna jest niepewności, a wskazanie osób, które mogą odpowiadać za to, czego się boimy np. pandemię, kryzys czy nasze prywatne niepowodzenia, sprawiają, że świat wydaje nam bezpieczniejszym i bardziej przyjaznym miejscem. W ten sposób odzyskujemy też kontrolę. Chociażby pozorną. Książka zmusza do refleksji i pokazuje, że wyrobienie krytycznego umysłu to proces.
Mocną stroną książki jest styl Ariely’ego – prosty i pełen anegdot styl, co sprawia, że czyta się ją z przyjemnością. Publikacja skłania do refleksji. Oczywiście, pewnie każdy z nas żyje z przekonaniem, że to nie on jest wyznawcą błędnych przekonań, ale czy naprawdę możemy być tego pewni? To świetna lektura dla wszystkich, którzy interesują się psychologią, ale również dla tych, którzy chcą lepiej zrozumieć siebie oraz innych i ich motywacje.
To idealna pozycja na współczesne czasy, w których odczucie społecznej dychotomii jest tak duże.
Autorka recenzji: Monika Matura
Tytuł: Nie do wiary! Irracjonalne przekonania racjonalnych ludzi
Autor: Dan Ariely
Wydawnictwo: Smak Słowa
Data wydania: 09.09.2024
Za egzemplarz recenzencki dziękuję Wydawnictwu Smak Słowa.
