Literatura i sztuka na Festiwalu Conrada

Festiwal Conrada „Pod prąd” (19–25 października) jest przestrzenią, gdzie literatura wychodzi spoza sztywnych ram i spotyka się z innymi obszarami kultury – zwłaszcza ze sztuką. Tak jak w poprzednich latach, zapraszamy naszych uczestników do pogłębienia festiwalowych doświadczeń poprzez udział w wystawach oraz towarzyszących im wernisażach. 

W tegorocznej edycji będą to: Hannah Arendt. Ufność w człowieczeństwo, Nieopowiedziane. Jan Peter Tripp, EMERYTY, WOJNA!, Portret literatury. Wystawa zdjęć Gisèle Freund oraz wystawa obrazów Ewy Mańkowskiej. Każde z tych wydarzeń niesie ze sobą wyjątkowy ładunek emocjonalny i egzystencjalny (w tym roku wiele dzieł poświęconych jest pisarskiej indywidualności oraz pamięci), naświetlając inne obszary bliskie literaturze i włączając ją w artystyczną grę. 

Ufność w człowieczeństwo w Goethe-Institut będzie złożoną z drobnych, ale znaczących przedmiotów, opowieścią o Hannie Arendt, jednej z najważniejszych intelektualistek XX wieku. Podczas wystawy można będzie obejrzeć na tablicach liczne fotografie i dokumenty, które przypomną nie tylko dzieła myślicielki, ale także jej relacje z wybitnymi filozofami i pisarzami: Martinem Heideggerem, Karlem Jaspersem, Hermannem Brochem, Randallem Jarrellem i Uwe Johnsonem. Integralną częścią wystawy jest film – wywiad Güntera Gaussa z Arendt.

Wystawa Nieopowiedziane w Galerii Pod Baranami to okazja nie tylko do przyjrzenia się twórczości niemieckiego hiperrealisty Jana Petera Trippa, ale także do spotkania z jego projektem przygotowywanym wspólnie z W.G. Sebaldem. Trzydzieści trzy sztychy oczu takich postaci jak Francis Bacon, Jorge Louis Borges, Samuel Beckett czy Truman Capote, obrazują poetyckie słowa Sebalda (trudno nie przywołać tutaj obrazów oczu, które pisarz umieścił w powieściach Czuję. Zawrót głowy i Austerlitz). Prace nad książką, będącą wynikiem tego artystyczno-literackiego dialogu, Jan Peter Tripp dokończył już po nagłej śmierci przyjaciela. 

EMERYTY. Wyobraźmy sobie, że Kantor spotyka Schulza, a za chwilę dołącza do nich jeszcze kilku członków Grupy Krakowskiej. Ale uwaga – wszyscy są manekinami. EMERYTY to intermedialna instalacja autorstwa Anny Kaszuby-Dębskiej, inspirowana przede wszystkim tekstem Emeryt Schulza. Projekt jest kontynuacją i rozwinięciem innej instalacji artystki – słynnego Projektu Szpilki. Prezentowana na placu pod Cricoteką kolekcja EMERYTY będzie instalacją w przestrzeni publicznej nawiązującą do happeningu, ambalażu i kantorowskiego Teatru Informel, w którym aktor zostaje pozbawiony własnej roli, zrównany z przedmiotem i poddaje się przypadkowi. 

WOJNA! w klubo-galerii Pasaż. Wystawa będzie prezentacją 25 wyjątkowych plansz komiksowych polskich rysowników: Krzysztofa Gawronkiewicza oraz Mariusza Sołtysika, którzy wraz ze swoimi świetnymi scenarzystami zmierzyli się z dramatem II wojny światowej we wciąż świeżej, popkulturowej formie opowieści graficznej. Większość prac pochodzi z trzech albumów ilustrowanych przez Gawronkiewicza. Każdy z nich podejmuję tematykę wojny, jednak opowiada o niej w odmienny sposób i z różnych perspektyw – mamy opowieść żydowskiego starca, który przeżywa Holocaust uciekając z niemieckiego transportu; jest fantastyczna, alternatywna historia Polski po II wojnie światowej i wreszcie niecodzienna opowieść pióra Marzeny Sowy o okupowanej Warszawie w przededniu powstania, pokazana przez pryzmat mikroświata jednej ze stołecznych kamienic. 

Druga część wystawy to plansze wchodzące w skład powieści graficznej Naród Zatracenia, ilustrowanej przez Sołtysika, napisanej przez Macieja Świerkockiego, której akcja dzieje się w łódzkim getcie, narracja zaś prowadzona jest przez osieroconego, żydowskiego chłopca, Dawida, który powie: Wojna! Jak podniecająco brzmiało to słowo, które znałem dotąd tylko ze Starego Testamentu i podręczników. Monochromatyczne rysunki, wzmocnione czerwienią, przedstawiają wstrząsającą opowieść o realiach konfliktów zbrojnych. W dniu wernisażu, 20 października, zaplanowano dyskusję ze wspomnianymi autorami. 

Podczas wystawy Portret literatury w Muzeum Narodowym w Krakowie uczestnicy Festiwalu będą mieli okazję zmierzyć się z twórczością jednej z najważniejszych artystek fotografii ubiegłego wieku – Gisèle Freund. Jej portrety pisarzy i intelektualistów przeszły nie tylko do historii sztuki, ale także literatury, jako powszechnie znane wizerunki wybitnych twórców (chociaż jak sama zaznaczała, większość z nich tworzyła dla własnej przyjemności), wśród których są André Gide, Anna Seghers, Bertolt Brecht, James Joyce, Walter Benjamin, André Breton, Paul Éluard, Jean Cocteau, T.S. Eliot, Jean-Paul Sartre i Simone de Beauvoir, Virginia Woolf, Colette, George Bernard Shaw, Vladimir Nabokov czy Borys Pasternak (i wielu innych). Wystawa skupi w jednym miejscu aż 290 odbitek fotograficznych tworzących dokumentację środowiska paryskiej bohemy lat 30. XX wieku. Jednak spotkanie z Freund to przede wszystkim zetknięcie się z wyjątkową osobowością artystki, której fascynujący życiorys ściśle splótł się z dziejami literatury. 

W publikacjach o fotografii Gisèle Freund pisała: Dobry fotograf musi czytać twarz tak jak książkę, musi wyłapać wszystko to, co znajduje się między wersami, musi czuć i rozumieć formę, aby oddać jej ducha poprzez światło i cień. Zbliżyć do siebie ludzi – to dla mnie najwartościowsze zadanie fotografii. 

Krakowski Lokator będzie gościł wystawę obrazów Ewy Mańkowskiej – cyklu portretów ludzi ze świata literatury – poetów, prozaików, redaktorów, krytyków, księgarzy. Na płótnach artystki spotkać można między innymi Marcina Barana, Wojciecha Bonowicza, Ryszarda Krynickiego, Irka Grina, Macieja Malickiego, Edwarda Pasewicza, Grzegorza Jankowicza i innych. Przez lata powstało kilkadziesiąt portretów. Cykl – wciąż uzupełniany o nowe obrazy – zarówno jako osobne wydarzenie, jak i impreza towarzysząca festiwalom literackim, był pokazywany między innymi w Budapeszcie, Mikołowie, Lublinie czy Wrocławiu. 

To tylko niektóre informacje o wystawach – dokładne terminy (również towarzyszących wernisaży!), informacje uzupełniające i pomocne konteksty można znaleźć oczywiście na stronie www.conradfestival.pl. 

Już niedługo pojawią się też kolejne wieści o tym, czego będzie można doświadczyć na Festiwalu. 

Do usłyszenia! 

Materiały prasowe Krakowskiego Biura Festiwalowego.