Ottavio Dantone i jego zespół Accademia Bizantina doskonale znany jest polskim słuchaczom – a krakowskim w szczególności. Tym razem, na zakończenie festiwalu Misteria Paschalia, włoscy muzycy zaprezentują jedno z ostatnich arcydzieł George’a Friderica Handla – oratorium „Baltazar” („Belshazzar”). Wybitnym artystom towarzyszyć będzie – nie po raz pierwszy – znakomity chór Capelli Cracoviensis.
Charles Jennens nie był librecistą dla każdego. Nie tylko dlatego, że tworzeniem librett parał się wyłącznie z miłości do słowa i do muzyki, ale też dlatego, że jeżeli w ogóle, to interesowała go praca wyłącznie z jednym Handlem. Który, zresztą, też go nie zadowalał. Komentując „Mesjasza”, do którego ułożył tekst (wybrawszy fragmenty Biblii), stwierdził, że „są w nim fragmenty zdecydowanie niegodne Handla, ale znacznie bardziej jeszcze niegodne Mesjasza” – i że z największym trudem zmusił kompozytora „do poprawienia najbardziej rażących błędów”. A jednak współpraca muzyka z bogatym arystokratą tylko na jakiś czas uległa zerwaniu: po paru latach Jennens notował z przekąsem: „Handel obiecał mi zrewidować oratorium o Mesjaszu i znów jesteśmy wielkimi przyjaciółmi. Wszystko dlatego, że zmarł jego poeta Miller i znów chce, bym z nim pracował.” Owocem zabiegów kompozytora, który z manifestacyjnym wręcz entuzjazmem witał każdy kolejny fragment przesłany mu przez autora, tym razem miało stać się oratorium „Belshazzar”. Opowiada ono dzieje króla Babilonii, który został obalony przez perskiego władcę Cyrusa – o czym przestrzec miała go dłoń wypisująca na ścianie świetliste litery w trakcie uczty, podczas której Baltazar poważył się na świętokradztwo wobec Boga Izraela. „Mene, mene. Tekel. Upharsin” – odczytuje znaki jedyny potrafiący tego dokonać, żydowski prorok Daniel: „Bóg, którego tak obraziłeś, policzył dni twego królestwa i doprowadził je do końca. Zostały zważone czyny i królestwo twe zostało podzielone.”
Obrazoburcza uczta Baltazara jest kluczowym momentem dzieła, jednak zawiera ono szereg wątków i charakterystycznych scen (jak urąganie Persom przez obrońców miasta, natchnione modlitwy czy prezentacja militarno-inżynieryjnego podstępu: Cyrus zdobędzie Babilon odwracając bieg Eufratu – co Jennens wyczytał u Ksenofonta). Utwór gra na najróżniejszych emocjach, gdyż Jennens, przygotowując libretto, wykazał się zmysłem dramatycznym godnym największych oper. Mamy więc zestaw wyrazistych i skontrastowanych wobec siebie postaci: pysznego Baltazara, jego pobożną matkę Nitokris, urastającą do rangi Sybilli, godnego Daniela, pragnącego zemsty na królu Gobriasza, szlachetnego i ostatecznie zwycięskiego Cyrusa – a do najważniejszych bohaterów należy też chór, wcielający się raz w Żydów, raz w Babilończyków czy Persów, jednocześnie niekiedy jakby z zewnątrz komentujący akcję, niczym chór greckiej tragedii. Teatr muzyczny najwyższej klasy, ale zaklęty w muzykę koncertową, pozbawioną sceny, narzucającą także pewien dystans i refleksję, z których należy wyciągać wnioski nie tylko dramatyczne, ale i moralizatorskie.
Bogactwo dzieła w XVIII wieku zmyliło londyńczyków, którzy nie byli pewni, czy powinni oklaskiwać tę sakralną, estradową operę – mimo wyjątkowego efektu, jaki musiała wywoływać. Spektakularność dramatycznych arii i – zwłaszcza – fenomenalnych chórów do dziś nie zmalała: muzyk tak dynamiczny, jak Ottavio Dantone, z pewnością będzie potrafił ją w pełni wydobyć. Nam, wśród nadzwyczajnych wrażeń, jakie zapewnić mogą jedynie późne dzieła Handla, pozostanie zaś zdziwienie wahaniami słuchaczy sprzed dwóch i pół stulecia.
Więcej informacji na www.misteriapaschalia.com.
Organizatorami festiwalu Misteria Paschalia 2016 są: Miasto Kraków, Krakowskie Biuro Festiwalowe i Program 2 Polskiego Radia.
Projekt dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego
Misteria Paschalia to ambitne dzieła, wysmakowany i niepowtarzalny repertuar dawnego nurtu, najwięksi światowi artyści i najznakomitsze głosy. To jeden z najważniejszych europejskich festiwali poświęconych muzyce renesansu i baroku. Formuła opiera się na prezentacji muzyki związanej z Wielkim Tygodniem i Wielkanocą, wykonywanej przez uznanych mistrzów i wybitnych interpretatorów muzyki dawnej. W Krakowie goszczą uwielbiane przez festiwalową publiczność zespoły m.in. Europa Galante, Accademia Bizantina, Hésperion XXI, La Capella Reial de Catalunya, Les Musiciens du Louvre Grenoble i Ensemble Matheus. W ciągu dwunastu lat powstała marka, która przyciąga melomanów z całej Europy i promuje Kraków jako miasto, w którym odbywają się wydarzenia kulturalne na najwyższym światowym poziomie. Dyrektorem Artystycznym Festiwalu jest Filip Berkowicz. Więcej na: www.misteriapaschalia.com
Program 2 Polskiego Radia to największa filharmonia w kraju. Dwójka transmituje i retransmituje kilkaset koncertów rocznie, wielu z nich jest współorganizatorem. Na antenie PR2 melomani znajdą relacje z krajowych i europejskich festiwali muzyki nie tylko poważnej, ale także współczesnej, jazzowej czy folkowej. Program 2 od lat utrzymuje wysoką pozycję w gronie najbardziej aktywnych uczestników Europejskiej Unii Radiowej, co najdobitniej świadczy o jakości artystycznej bieżącej oferty koncertowej. Dwójka proponuje wiele audycji poświęconych szeroko rozumianej kulturze: literaturze, sztuce, życiu teatralnemu, filmowi czy historii. Na jej antenie prezentowane są nowości wydawnicze, literacka klasyka oraz słuchowiska w gwiazdorskich interpretacjach. Więcej na: dwojka.polskieradio.pl
Krakowskie Biuro Festiwalowe to wiodąca polska instytucja realizująca najważniejsze wydarzenia kulturalne w skali kraju i Europy. Organizuje prestiżowe festiwale: Misteria Paschalia i Sacrum Profanum, jest także promotorem takich projektów kulturalnych jak: Festiwal Muzyki Filmowej, Międzynarodowy Festiwal Kina Niezależnego PKO OFF CAMERA, cykl Opera Rara, czy literacki Festiwal Conrada. KBF jest także wydawcą magazynu „Karnet”, operatorem Centrum Kongresowego ICE Kraków oraz Krakow Film Commission, a także operatorem wydarzeń kulturalnych w TAURON Arenie Kraków. Dodatkowo administruje punktami sieci informacji miejskiej InfoKraków oraz prowadzi portale tematyczne tj. Krakow.travel, czy Kids In Kraków. Więcej na: www.biurofestiwalowe.pl
Materiały: KBF
