„Pamięć jest naszym domem” to wzruszająca historia opowiedziana głosem dwóch kobiet – matki i córki. Wspomnienia Romy Talasiewicz-Eibuszyc, polskiej Żydówki żyjącej w okresie Holocaustu, które przetłumaczyła jej córka – Suzanna, dodając do tego swoje komentarze, ukazują dramatyczne czasy z perspektywy zwykłej kobiety. Bieda, cierpienie, wszechotaczająca śmierć koegzystuje tu z wyobrażeniami, marzeniami młodej dziewczyny, która, o czym często zapomina się we współczesnych podaniach dotyczących II Wojny Światowej, okazuje się przypominać zwyczajną nastolatkę.
“Rodziców nieustannie prześladowały wspomnienia i wyrzuty sumienia, że tamci zginęli, a oni przeżyli. Ojciec otaczał się murem milczenia, podczas gdy mama nie potrafiła dusić tego w sobie. Raz za razem dzieliła się swoimi opowieściami z dzieckiem, które nie było w stanie pojąć ogromu tragedii”.
Suzanna Eibuszyc nie tylko opisuje wspomnienia swojej matki i komentuje je ze swojej perspektywy. Już od pierwszych stron widać, iż jest ona wykształconą kobietą (ukończyła studia żydowskie na City College w Nowym Jorku). Książka jest swoistego rodzaju analizą psychologiczną. W powieści pojawia się bowiem wzmianka o najnowszych badaniach, które wstrząsnęły światem nauki, dotyczących traumy przekazywanej genetycznie następnym pokoleniom:
„Okazuje się, że strach rzeczywiście jest dziedziczny. Badacze ustalili, że trauma wpływa na układ nerwowy rodzica i te zmiany są przekazywane kolejnemu pokoleniu. Potwierdziły się przypuszczenia innych naukowców, którzy sugerowali, że lęk może zmieniać układ nerwowy człowieka oraz jego zachowanie, co potem zostaje przekazane dzieciom”.
Praca, na którą się powołuje to „Parental olfactory experience influences behavior and neural structure In subsequent generations” autorstwa K. Resslera i B. Diasa, naukowców z Uniwersytetu Emory. Wiele badań historyków literatury stanowi próbę odnalezienia motywu traumy powojennej, przekazanej następnemu pokoleniu. „Pamięć jest naszym domem”, ze względu na niezwykłą samoświadomość autorki, jest najlepszym przykładem takiej prozy.
Powieść, choć nie dotyka lekkich tematów, czyta się bardzo szybko. Jest niezwykle wciągająca. Mimo, iż przedstawia życie codzienne zwykłych ludzi, to jednak ich walka o każdy dzień, determinacja, niezwykłe pragnienie przetrwania, sprawia, iż wydaje się jakbyśmy czytali historie prawdziwych super bohaterów. Jej język jest prosty i zrozumiały. Mamy tu czysty opis międzywojnia, wojny oraz życia w komunistycznej Rosji prostych ludzi. Oczywiście nie pominięta tu została również kwestia żydowska w Polsce – niezwykle kontrowersyjny dziś temat. Śmiało można powiedzieć, iż mimo relacji pierwszoosobowej, została ona przedstawiona obiektywnie – co może rzeczywiście świadczyć o ambiwalentnym stosunku Polaków do Żydów.
Autor recenzji: Karolina Orlecka
Tytuł: Pamięć jest naszym domem
Autor: Suzanna Eibuszyc
Wydawnictwo: Prószyński i S-ka
