Każdy z nas wie kiedy rozpoczęła się II wojna światowa. Nie każdy jednak zdaje sobie sprawę jak wyglądały relacje polsko – niemieckie kilka lat przed wojną, gdy elity kraju uśpiły swoją czujność w kontakcie ze złym.
Piotr Kitrasiewicz skupił swoją uwagę na niezwykłym okresie drugiej połowy dwudziestolecia międzywojennego. Jest to czas niebezpiecznych zmian zachodzących w Europie Środkowej – wzmagający się bunt upokorzonych zapisami Traktatu Wersalskiego Niemców pozwala na ujawnienie się zawiści, ksenofobii i antysemityzmu społeczeństwa, które wskazuje w demokratycznych wyborach na energicznego, dającego im nadzieję Adolfa Hitlera. Ten moment inicjuje falę zaniepokojenia, która rozeszła się po całej Europie – jak zachowa się on jako kanclerz, ile jest prawdy w faszystowskich hasłach, które głosi. Strach ten szczególnie zawładnął Polską, niepodległą, ale ubogą i osłabioną wojną z bolszewikami i wewnętrznymi zatargami. W tak trudnym czasie, decyzją władz rządowych oraz samego Marszałka do nowej misji dyplomatycznej w Berlinie zostaje powołany narrator opowieści – Józef Lipski.
Ta niezwykła postać przenosi czytelnika w realia polityki prowadzonej przez hitlerowską Rzeszę wraz z jej sprytem, zawzięciem i strategią. To czego Lipski był świadkiem i uczestnikiem jest wprost niebywałe – absolutna zmiana polityki Hitlera wobec Polski, chęć nawiązania pokojowych relacji, wymiany uprzejmości a nawet kręcenia wspólnych filmów z dzisiejszej perspektywy wydaje się groteskowa. Jak to możliwe, że polscy artyści jak Jan Kiepura czy Pola Negri osiągają niebywałą karierę na scenach Niemiec pomimo wyraźnie antyżydowskich haseł i polityki opisującej Słowian jako niższą od Aryjczyków rasę? Polska w tych relacjach jest okupantem Gdańska i blokującym wiekowe niemieckie Lebensraum a jednocześnie staje się partnerem Hitlera ze znienawidzonym przez niego bolszewizmem. Takie wizje tego samego kraju wydają się stać w sprzeczności…
Jak można się domyśleć, wszelka próba załagodzenia relacji z Polską była jedynie grą na przeczekanie, odbudowanie potęgi militarnej Rzeszy. Czytając książkę niejednokrotnie przeżywałem to jak bardzo decydenci polskiej polityki dawali się zwieść nazistom i wierzyli przez wiele lat, że pokój jest możliwy a militaryzacja kraju zaogni przyjazne stosunki z sąsiadem. Opowieść o realiach życia w Niemczech, licznych spotkaniach z najważniejszymi politykami Rzeszy tworzy niesamowitą historię od której nie sposób się oderwać. Otrzeźwienie i lekkie rozczarowanie pojawiało się tylko w nielicznych momentach, gdy uświadamiałem sobie, że książka to żadne wspomnienia a wspaniała fabuła Kitrasiewicza oparta na rzetelnie opisanych faktach. Wszystko co zostało opisane miało miejsce w rzeczywistości a niezwykły talent i wiedza autora pozwoliły je ubrać w fantastyczną szatę „wspomnień” Józefa lipskiego.
Książkę zdecydowanie polecam zainteresowanym historią i faktami dotyczącymi relacji polsko – niemieckich nie tylko na poziomie władz, lecz także społeczeństw. Warto po nią sięgnąć, aby dostrzec wzorce, które mogą, choć nie muszą, znaleźć odzwierciedlenie we współczesnej, mimo wszystko skonfliktowanej Europie.
Autor recenzji: Patryk Nalepka
Autor: Piotr Kitrasiewicz
Tytuł: Jego ekscelencja na herbatce z Göringiem
Wydawnictwo: MG