Od 19 maja w Muzeum Archeologicznym w Krakowie (ul. Poselska 3) można oglądać wystawę „Sacrum et profanum. Rytuał i codzienność u schyłku epoki kamienia”.
Wystawa czasowa Sacrum et profanum, która prezentowana będzie w Muzeum Archeologicznym w Krakowie, to ekspozycja ukazująca wyniki badań wykopaliskowych, realizowanych w ciągu ostatnich lat na terenie Puszczy Knyszyńskiej na Podlasiu, prowadzonych wspólnie przez Muzeum Podlaskie w Białymstoku i Instytut Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego.
Niewiele współczesnych odkryć można określić mianem przełomowych, zmieniających postrzeganie prahistorii zarówno regionu, jak i całego pogranicza Wschodniej i Zachodniej Europy. Bezsprzecznie do takich należą odsłonięte w Supraślu pozostałości unikalnych obiektów obrzędowych zachodnioeuropejskich społeczności Pucharów Dzwonowatych, utożsamianych z procesem wykształcania się wczesnych „elit” europejskich. Analiza, a następnie interpretacja tego typu odkryć nastręcza wiele problemów, gdyż współczesnym ludziom jest niesłychanie trudno zrozumieć kryteria, jakimi kierowały się społeczności pradziejowe. Wszak nie powstały w owych czasach żadne źródła, które umożliwiłyby poznanie systemu wierzeń, którymi kierowali się nasi odlegli przodkowie. Dodatkowe problemy powstają także w sytuacji, gdy miedzy różnymi systemami kulturowymi dochodzi do dyfuzji. Taka sytuacja wytworzyła się w okolicach Supraśla ponad 4000 lat temu, u schyłku neolitu. Wśród odkrytych obiektów archeologicznych, pochodzących z tego czasu znalazły się takie, które miały charakter obrzędowy, mieszkalny i gospodarczy. A zatem przenikające się – świętość i codzienność – obydwie sfery życia człowieka prahistorycznego, stanowiące nierozerwalna całość, stały się kolejnym wyzwaniem dla archeologów. Jakie znaczenie miałaby ich praca, gdyby jej celem nie było podjecie próby przedstawienia szerszej publiczności wizji ówczesnych zdarzeń – stworzenie swoistej opowieści o ludziach sprzed tysięcy lat.
Bezsprzecznie, archeologia najdawniejszych dziejów Podlasia ma wymiar szczególny. Nie ma tu wielkich osiedli z dobrze widocznymi śladami domostw i jam, w których człowiek pozostawił liczne i dobrze zachowane przedmioty. Brakuje tu również bogato wyposażonych grobów, jakie dostarczyłyby spektakularnej ekspozycyjnie materii. To przecież zupełnie inny świat – świat łowców i zbieraczy, którzy z natury rzeczy funkcjonowali inaczej. Nigdzie nie zatrzymywali się na dłużej, nie obarczali się „zbędnym” bagażem przedmiotów. To co mieli miało po prostu działać. Pozostawiali po sobie niewiele – kilkadziesiąt krzemieni, fragmenty rozbitego naczynia, kilka kości…
Niewiele zostało też po ludziach, jacy przybyli tu z dalekich stron. Zachowały się po nich swoiste symbole – okruchy materii definiujące ich własną tożsamość, czego przykładem są małe fragmenty naczyń przyniesione tu z odległych stron. To „okruchy”, z których współcześnie próbujemy zbudować sobie mniej lub bardziej wiarygodny obraz ówczesnych ludzi.
Na wystawie Sacrum et profanum zaprezentowanych zostanie kilkadziesiąt zabytków pochodzących z różnorodnych kontekstów. Większość z nich to właśnie symbole – swoiste „wizytówki” ludzi, którzy przybyli i żyli tu pod koniec epoki kamienia (2 poł. III tys. p.n.e.). Wśród złożonych w ziemi darów znalazły się między innymi fragmenty importowanych naczyń, które zapewne pochodziły z obszarów południowi-zachodniej Europy. Obok nich odnaleziono krzemienne i kamienne narzędzia oraz elementy broni takie jak siekiery, prostowniki strzał i unikatowe ostrza sztyletów. Z pewnością symboliczne znaczenie miał tu również towarzyszący im bursztyn i spalone kości ludzi i zwierząt. Ekspozycję uzupełniają rekonstrukcje oraz przestrzenne elementy aranżacji budujące klimat czasu i miejsca przedstawianych zdarzeń.
(tekst na podstawie materiałów: Muzeum Podlaskiego w Białymstoku, Instytutu Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego, Muzeum Archeologicznego w Krakowie)
Tytuł: Sacrum et profanum. Rytuał i codzienność u schyłku epoki kamienia
Czas trwania: 19.05 – 30.09.2017 r.
Miejsce: Muzeum Archeologiczne w Krakowie, ul. Poselska 3
Materiały prasowe: Muzeum Archeologiczne w Krakowie
