,,Mądrzy ludzie mówią, że nierozsądnie jest uważać jakiegokolwiek człowieka za doskonałość, a co się tyczy lubienia i nielubienia, powinniśmy być życzliwie i przyjacielsko usposobieni do wszystkich, nie ubóstwiać jednak nikogo.”¹
Charlotte Brontë to pisarka i poetka angielska, żyjąca w XIX wieku. Podobnie jak jej rodzeństwo od najmłodszych lat pisała wiersze i opowiadania początkowo (na polecenie ojca) pod męskim pseudonimem. Jako jedyna z rodzeństwa została doceniona jeszcze za życia i była bardzo popularna w swoich czasach. Stało się to głównie dzięki powieści ,,Dziwne losy Jane Eyre”. Po śmierci Charlotte, na świecie zapanowała obsesja na jej punkcie oraz na punkcie jej twórczości.
Villette to ostatnia powieść Charlotte Brontë. Główną bohaterką jest Lucy Snow, która postanawia opuścić Anglię i udaje się do francuskojęzycznego miasta Villette. Tam znajduje nowe zatrudnienie jako guwernantka, a po pewnym czasie otrzymuje posadę w szkole jako nauczycielka języka angielskiego, gdzie szybko zdobywa szacunek krnąbrnych dziewcząt. Później w jej życiu wreszcie pojawia się osoba, z którą zaczyna ją łączyć silne uczucie.
Lucy jest postacią pasywną – zazwyczaj stoi w cieniu. Często wyłącznie obserwuje rozgrywające się wokół niej wydarzenia. Spokojna egzystencja wydaje jej się spełnieniem marzeń: ,,(…) już to samo jednak wydawało mi się wielką wygraną, że wolna byłam od ciężkich trosk i niepokojów: brak poważniejszych strapień był najbardziej zbliżony do szczęścia, jakiego miałam nadzieję zaznać kiedykolwiek.” Pozornie zamknięta w sobie, powściągliwa, charakteryzująca się stoickim spokojem Lucy, która przez otoczenie jest niekiedy odbierana jako chłodna i nie czująca zupełnie nic, w rzeczywistości posiada bardzo bogate życie wewnętrzne: ,,Myślami przebywałam w dziwnej krainie upiornych rojeń i fantazji, a moje czyny ograniczały się do zdobywania chleba powszedniego i zapewniania sobie dachu nad głową całodzienną pracą zarobkową.” Dzięki pierwszoosobowej narracji poznajemy jej wszystkie uczucia i myśli. Często zwraca się do czytelnika bezpośrednio (np. ,,Wyobraź więc sobie mnie, czytelniku, pulchną i zadowoloną (…)”). Można powiedzieć, że mamy do czynienia z filtrem, przez który przesiewana jest rzeczywistość – widzimy wszystko z perspektywy Lucy, przez co pojawiają się pewne niedomówienia. Aż w końcu dochodzimy do niejednoznacznego, otwartego zakończenia: autorka mówi wprost, że chce pozostawić czytelnikowi swobodę wyobrażenia sobie szczęśliwego zakończenia, jednocześnie sugerując, że wcale nie jest ono szczęśliwe. Brontë posługuje się pięknym, kwiecistym językiem. Jest on zgodny z duchem epoki – bohaterowie zostali przedstawieni w bardzo szczegółowy sposób, pojawia się wiele długich, malarskich opisów przyrody, a także ozdoby retoryczne i refleksje. Akcja snuta jest bardzo powoli i misternie, a niektóre przesłania są głęboko ukryte.
W Villette można dostrzec bardzo wiele wątków autobiograficznych. Losy Lucy Snow pokrywają się z biografią autorki. Fikcyjne Villette jest wzorowane na Brukseli, gdzie w latach 40. XIX w. Charlotte Brontë wyjechała do szkoły z internatem. W zamian za wyżywienie i naukę uczyła tam angielskiego. W szkole tej przyszła pisarka przeżywała zakazaną miłość do żonatego mężczyzny, profesora Hégera. Uważa się, że książkowa postać profesora M. Paula Emanuela jest związana z Hégerem (być może jest jego odpowiednikiem).
Obszerne, ponad siedmiusetstronicowe dzieło napisane bogatym językiem, mimo braku rozbudowanej akcji potrafi poruszyć. Villette to bardzo osobista historia o samotności, jednak dla wytrwałych czytelników – wymaga dużo cierpliwości i czasu. Powieść ta jest świetną propozycją dla wielbicieli pióra sióstr Brontë i twórczości innych pisarzy z epoki wiktoriańskiej.
1. Charlotte Brontë, Villette, Kraków 2017, s. 47.
Autor recenzji: Martyna Bąk
Autor: Charlotte Brontë
Tytuł: „Villette”
Data wydania: 30.08.2017 r.
Wydawnictwo: MG
