Jeden z najwybitniejszych amerykańskich pisarzy spisuje spowiedź świadka stulecia, tworząc
z mieszanki prawdy i zmyślenia obraz niezwykłej rodziny i burzliwej historii XX wieku.
W roku 1989 – tuż po wydaniu swojej pierwszej powieści, zatytułowanej The Mysteries of Pittsburgh – Michael Chabon pojechał do Oakland w Kalifornii, żeby odwiedzić w domu matki śmiertelnie chorego dziadka. Gdy silne środki przeciwbólowe rozwiązały umierającemu język, a bliskość śmierci obudziła wspomnienia, dziadek Chabona zaczął się zwierzać i opowiadać historie, których jego wnuk nigdy wcześniej nie słyszał.
Z tych historii Chabon, uważany dziś za jednego z największych pisarzy pokolenia, utkał swą najnowszą powieść. Chwilami mamy wrażenie, że zatopiliśmy się w bajaniach barona Münchhausena albo w labiryncie zdarzeń Rękopisu znalezionego w Saragossie – bo czy rzeczywiście wszystko, o czym opowiada dziadek, mogło się w ogóle wydarzyć?
Opowieść zaczyna się w roku 1957 od wściekłej napaści bohatera na jego szefa, którego próbuje udusić kablem telefonicznym, a potem nasze zdumienie tylko rośnie. Czy faktycznie w dzieciństwie zadurzył się w dziewczynce z brodą, na studia elektrotechniczne zarobił, grając hazardowo w bilard, a w czasie wojny tropił samego Wernhera von Brauna, nazistowskiego twórcę rakiet V2, a potem pioniera amerykańskiego podboju kosmosu, i odnalazł jego „skarb” w postaci zakopanej dokumentacji?
Poświata to powieść o szaleństwie, wojnie i przygodzie, o seksie, małżeństwie i pożądaniu, o egzystencjalnych wątpliwościach i modelarstwie rakietowym, o wielkich aspiracjach i ciemnej stronie osiągnięć amerykańskiej techniki, a zwłaszcza o niszczącym działaniu kłamstwa i dochowywania sekretów, a zarazem ich wielkiej mocy twórczej. Przedstawia obraz trudnej, lecz namiętnej miłości między dziadkiem narratora i jego babką – tajemniczą kobietą, którą złamały przeżycia z lat młodości spędzonej w rozdartej wojną Francji. To zarazem brawurowy przykład spekulatywnej autobiografii, w której Chabon odsłania mechanizmy działania własnej wyobraźni.
W klimacie Poświata bliska jest śmieszno-smutnym dziełom Woody’ego Allena. Jest przecież pełną błyskotliwego humoru, ale nie stroniącą od głębokiego wzruszenia historią żydowskiej rodziny na przestrzeni kilku dziesięcioleci XX wieku, znaczoną tyleż traumą Zagłady, co przysłowiowym sprytem i umiejętnością radzenia sobie z życiem (prawdziwym mistrzem jest w tym stryj Ray, były rabin, który umiałby sprzedać synagogę). Rozpięta między slumsami na południu przedwojennej Filadelfii, miasteczkiem emerytów na Florydzie i więzienną utopią w nowojorskim zakładzie Wallkill, złotymi latami programu lotów kosmicznych i zmierzchem „amerykańskiego stulecia” ta brawurowa opowieść ukazuje całą epokę przez pryzmat jednego życia. Jest to prawdomówne kłamstwo, dokumentalna fikcja, autobiografia opakowana w powieść udającą pamiętniki. Jest w tej prozie metafizyka i absurd naszego istnienia. To coś pomiędzy: słowami i ciszą, miłością i podłością, rechotem i łzami, historią osobistą każdego z nas i tą drugą, Wielką. W prozie – dodajmy: misternie skomponowanej, olśniewającej stylistycznie i kapitalnie zanurzonej tyleż w żydowskiej tradycji, co w amerykańskiej popkulturze, w której „Chrystus ma włosy jak Lauren Bacall”.
Jednym słowem Poświata to kolejny popis wspaniałego literackiego prestidigitatorstwa tak charakterystycznego dla autora Cudownych chłopców i laureata Nagrody Pulitzera.
Książka roku według m.in. pism „The New York Times”, „New York Magazine”, „New York Post”, „The Wall Street Journal”, „The Washington Post”, „The Slate”, „The Telegraph”, „San Francisco Chronicle”, Buzzfeed i NPR
Mistrzowskie dzieło. Błyskotliwość tej prozy dobitnie świadczy, że forma powieści może z powodzeniem ulegać nieskończonym przeobrażeniom. – „The Observer”
Być może największe dokonanie Chabona. – „The Times”
Bezsprzecznie jeden z najwspanialszych stylistów wszech czasów wśród prozaików.
– Benjamin Percy, „Esquire”
Chabon potrafi pisać właściwie o wszystkim. – Michiko Kakutani, „The New York Times”
Pisarz o niezwykłej wyobraźni pełnej rozmachu, muzyki i głębi. – Elizabeth McCracken, „The Washington Post Book World”
Chabon zrobił karierę na przepuszczaniu wielkich, ambitnych tematów przez popularne gatunki. Ze znakomitym skutkiem. – Jennifer Egan, „The New York Times Book Review”
Michael Chabon (ur. 24 maja 1963 r. w Waszyngtonie) – amerykański pisarz, autor opowiadań, komiksów i scenariuszy. Urodził się w inteligenckiej rodzinie żydowskiej. W wieku dziesięciu lat postanowił zostać pisarzem. Po rozwodzie rodziców mieszkał w Pittsburghu i Columbii. Rozpoczął studia na Carnegie Mellon University, ale po roku przeniósł się na Uniwersytet w Pittsburghu, który ukończył w 1984, otrzymując licencjat z literatury.
Autor: Michael Chabon
Tytuł: Poświata
Premiera: 09.05.2018
Materiały prasowe: Wydawnictwo W.A.B.