Mariola Kłodawska, znana dotychczas z kanału youtube Kartoteka, na którym prezentowała cykl „Wokół zbrodni”, tym razem sięgnęła po papier i w swoim literackim debiucie przybliżyła pięć wybranych przez siebie historii, które wstrząsnęły opinią publiczną. Jak sama mówi, fascynuje ją, że pomimo rozwoju dziedzin, takich jak kryminalistyka i kryminologia, wciąż nie znamy odpowiedzi na fundamentalne pytania o pochodzenie i motywacje zła: dlaczego mordercy zabijają, torturują i okaleczają swoje ofiary? Próby odpowiedzi na te pytania znajdują się właśnie w recenzowanej książce.
Mariola Kłodawska wspomina, że dobór spraw do „Wokół zbrodni” wiąże się z jej prywatnymi zainteresowaniami, śledzi ona bowiem te historie od wielu lat. Nie jest to celowy zabieg, lecz dzieło przypadku, że większość z nich miała miejsce w Stanach Zjednoczonych. Przywoływane wydarzenia różnią się od siebie stopniem „bestialstwa”, jak i rodzajem przestępstw, z którymi się wiążą – mamy tutaj do czynienia zarówno z porwaniami, wykorzystywaniem seksualnym i gwałtami, znęcaniem się fizycznym, psychicznym, jak i morderstwami. Rozwiązania niektórych historii szybko ujrzały światło dzienne, inne do tej pory nie zostały do końca wyjaśnione. Wszystkie jednak kończą się tragicznie dla ich ofiar. Wśród pięciu podjętych spraw są dwie przedstawione wcześniej na kanale Kartoteka oraz trzy jeszcze nie prezentowane światu przez autorkę w żadnej formie.
Mariola Kłodawska przedstawia historie prostym językiem – daje się wyczuć, że jest ona przede wszystkim twórczynią filmów na youtubie, dlatego też sposób prezentacji treści przypomina odsłuchiwanie wciągającego, kryminalnego podcastu. W niektórych momentach miałam jednak wrażenie, że detali jest zbyt dużo, zwłaszcza, gdy fabuła odbiegała od głównego wątku i stanowiła albo zarysowanie sytuacji rodzinnej bohaterów, albo przedstawiała inne sprawy, z pozoru podobne do rozważanych. Jednocześnie jest to jednak jedna z mocnych stron reportażu – autorka bierze pod uwagę nie tylko szczegóły popełnianych przestępstw i toczącego się śledztwa, ale czynniki środowiskowe, które mogły wpłynąć na sposób postępowania oprawców i wyzwolić w nich „zło”, a także ukształtowały w określony sposób ofiary, skupia się więc na wielu, istotnych aspektach. Na podziw zasługuje również ogromny research i ilość danych, na które powołuje się pisarka w swojej treści – książkę kończy naprawdę bogata bibliografia, dzięki której można zapoznać się z tekstami źródłowymi, poszerzającymi wiedzę czytelników. Jest to zapewne również wynikiem trudności, na które zwrócono uwagę w posłowiu, a także, przede wszystkim, istniejących rozbieżności w artykułach prasowych czy transkrypcjach z sądowych rozpraw, które w zupełnie innym świetle przedstawiają niektóre sytuacje i wydarzenia. Warto zatem sięgnąć po materiał źródłowy i samemu przeanalizować omawiane przypadki.
Autorka mimo że powołuje się na biografie podejrzanych, nie stara się ich w żaden sposób wybielić. Z olbrzymią nieraz drobiazgowością przywołuje kulisy wydarzeń, wywołując tym niejednokrotnie gęsią skórkę i dyskomfort u czytelnika. Mocnym przesłaniem książki jest to, że wielu, właściwie wszystkim tym tragediom można było zapobiec, lub doprowadzić do ich przerwania, gdyby nie opieszałość służb, ignorancja i brak zainteresowania ze strony rodziny, sąsiadów i dorosłych. Dotyczy to przede wszystkim spraw, w których poszkodowanymi były dzieci i nastolatkowie. Dlatego też z lektury wyłania się głośny apel o reagowanie i zainteresowanie, jeśli w naszym otoczeniu dzieje się coś dziwnego, podejrzanego i niepokojącego – świetnym przykładem jest tutaj historia Sylvii Likens, która była chyba najbardziej drastyczną, brutalną i wstrząsającą wśród opisywanych. Ogrom cierpienia i tortur, z którymi zmierzyła się nastolatka, zarówno ze strony swojej opiekunki, jak i kilkunastu niepełnoletnich dzieci, był absolutnie przytłaczający. Najbardziej jednak uderzające w tej sprawie jest to, że nikt nie zareagował – ani szkoła, ani sąsiedzi, ani żadna z osób odwiedzających dom, w którym rozegrała się tragedia Sylvii. Gdyby którekolwiek z nich w porę zainteresowało się losem dziewczyny, być może uniknęłaby ona śmierci w tak potworny sposób.
Biorąc pod uwagę brutalność, prawdziwość i drastyczność przedstawionych zbrodni z pewnością nie jest to książka dla każdego, jednak fani true crime, psychopatycznych morderców i historii rodem ze Stanów Zjednoczonych będą z lektury bardzo zadowoleni.
Autor recenzji: Katarzyna Rosół
Tytuł: Wokół zbrodni
Autor: Mariola Kłodawska
Wydawnictwo: Wydawnictwo FILIA
Data premiery: 15.09.2021
Za egzemplarz recenzencki serdecznie dziękuję Wydawnictwu FILIA