„Miasto gasnących świateł. Mgła” to debiutancki kryminał autorstwa Aleksandry Świderskiej, którego akcja umieszczona jest we Wrocławiu, tętniącym życiem (zwłaszcza po zmroku) mieście… lub też mieście, w którym życie to jest bestialsko odbierane, według pewnego schematu, nawiązującego do zbrodni przed lat. Łączy się on z przeszłością Adama Aleksandrowicza – detektywa wrocławskiej policji poszukującego zabójcy swojej rodziny, a obecnie śledczego zajmującego się sprawą zabójstwa młodego chłopaka.
Pytanie, jakie zadałam sobie zabierając się do lektury tej książki było właściwie jedno: czy kryminał może jeszcze czymś zaskoczyć? Czy w literaturze nie ma już przesytu zmęczonymi życiem i odkrywającymi własną przeszłość śledczymi, których prowadzone śledztwa łączą się z tajemnicami sprzed lat? Jest to z pewnością bardzo popularny zabieg i trudno tutaj o zupełnie nowe podejście do tematu. Dlatego zaznaczając, że do tej pozycji podchodziłam z pewnym dystansem muszę przyznać, że autorka miło mnie zaskoczyła. Nie tylko świetnym stylem i dojrzałym językiem, dopracowaną formą, zwłaszcza jak debiutantkę, nie tylko podjęciem kontrowersyjnego, ale jakże ważnego obecnie tematu jakim jest orientacja seksualna, odkrywanie własnej seksualności i dylematów z tym związanych, ale również przemyślaną fabułą, doborem bohaterów, których nie sposób nie polubić oraz wykreowaniem świata, który zahacza nieco o gangsterską rywalizację, ale nie ma w sobie nic z nieco oklepanego już mafijnego romansu. Wszystko to stanowi świetną, można rzec że w pewnym stopniu nawet świeżą propozycję.
Czym zatem wyróżnia się powieść Świderskiej? Na pewno historią miłosną, a mówiąc wprost wątkiem homoseksualnego związku (romansu?), który jest prowadzony z jednej strony z wyczuciem, z drugiej nie brak tu erotyzmu podszytego emocjami, jednak w nieprzekombinowanej, niezbyt nachalnej formie. Wydaje się, że historia kryminalna stanowi jedynie tło wątków obyczajowych, tropienie przestępcy nie jest tutaj najważniejsze, mimo że stanowi właściwie podstawę rozwoju wydarzeń. Śledztwo owszem, toczy się, ale o wiele więcej dzieje się w warstwie obyczajowej, gdzie świat domniemanego przestępcy i policji, potencjalny podejrzany i detektyw łączą swoje losy i… siły w celu wyjaśnienia zagadek z przeszłości, jak i teraźniejszości. Intryga, sprawa morderstw są jakby ukryte, spowite tytułową mgłą, podobnie jak tajemnice przeszłości. Na wierzch wychodzą przede wszystkim aspekty psychologiczne, związane z zaufaniem, z odkrywaniem samego siebie w relacjach z innymi, szczerością wobec własnej orientacji i tożsamości. Nie jest to jednak wątek wprowadzany na siłę, autorka nie sili się na tanią sensację, wywołanie oburzenia czy kontrowersji. W przemyślany, dojrzały i subtelny sposób buduje relacje między bohaterami, gdzie oprócz pożądania istnieje jeszcze troska, czułość i zwykła ciekawość względem drugiego człowieka, może momentami naiwna i przypominająca nastoletnie zrywy serca, ma to jednak swój pewnego rodzaju urok, zwłaszcza w kontekście odczarowywania pewnych tematów i znormalizowania ich.
W książce oprócz wątków związanych ze społecznościami LGBT+ (bo czy główny bohater jest homoseksualistą, czy być może, biorąc pod uwagę jego poprzednie związki z kobietami, biseksualistą? Tego czytelnik nie może być pewien) pojawiają się również inne wątki związane z dyskryminacją, m. in. w odniesieniu do kobiet i ich możliwości awansu zawodowego, postrzeganiem w miejscu pracy, umniejszaniem zasług itd. „Miasto gasnących świateł. Mgła” z pewnością w wielu aspektach i na wielu płaszczyznach stara się walczyć zarówno z uproszczeniami, jak i z pewnym wciąż pokutującym w społeczeństwie tabu, czy to związanym ze stereotypowo pojmowanym gejem, czy też ze stereotypami płciowymi. Autorce udaje się z powodzeniem łączyć to z całkiem nieźle uknutą intrygą, bez straty dla sprawy.
Książkę czyta się więc z zapartym tchem, zarówno ze względu na intrygę, jak i na rozwój relacji między głównymi bohaterami. Otwarte zakończenie sugeruje natomiast ciąg dalszy losów Adama Aleksandrowicza, jego policyjnej partnerki Elki Soyty, Konrada Gronczewskiego… i przyznam szczerze – nie mogę się ich doczekać.
Autor recenzji: Katarzyna Rosół
Tytuł: Miasto gasnących świateł. Mgła
Autor: Aleksandra Świderska
Wydawnictwo: Wydawnictwo Novae Res
Data premiery: 17.11.2021
Za egzemplarz recenzencki serdecznie dziękuję Wydawnictwu Novae Res
