Po zakończeniu wojny i kapitulacji III Rzeszy wielu zastanawiało się, jak wyglądałby świat gdyby jednak Hitler zwyciężył. O wyniku wojny nie decydowała już, jak kilka stuleci wstecz, liczebność wojska, ale nowe rodzaje broni, które dawały możliwość masowej zagłady ludności, również tej cywilnej, na ogromnych obszarach. Alianci najbardziej obawiali się więc, że Rzesza wejdzie w posiadanie bomby atomowej. Jeśli Hitler zdołałby stworzyć ten rodzaj broni istniała realna groźba całkowitej eksterminacji Żydów i być może także Słowian. Führer wcieliłby w życie swoje najśmielsze plany…
Leszek Adamczewski w swojej książce „Pierwszy błysk” stara się dogłębnie zbadać stan zaawansowania prac nad bombą atomową w hitlerowskiej Rzeszy. Ukazuje szereg działań, wskazuje konkretnych uczonych i badaczy, którzy przyczynili się do rozwoju wiedzy na temat uranu i jego zastosowania. Pokazuje, że nawet drobne, z pozoru nieistotne odkrycie było z punktu widzenia historii krokiem milowym w kierunku stworzenia broni tak potężnej, że po dziś dzień jest największym zagrożeniem dla ludzkości.
Autor opisuje wiele zabudowań i fortyfikacji na terenach będących pod okupacją niemiecką, których wygląd może sugerować, że w nich miały znajdować się reaktory. Wskazuje na działania wywiadowcze, które dawały możliwość zorientowania się na jakim etapie prac są niemieccy uczeni. Alianci obserwowali bowiem poczynania hitlerowskich naukowców i starali się za wszelką cenę uniemożliwić im kontynuowanie badań i nie doprowadzić do zaawansowanych prób nad bronią masowego rażenia. Tak było m.in. w 1944 roku kiedy zdetonowali transport z ciężką wodą ewakuowany z norweskiej fabryki Norsk Hydro. Leszek Adamczewski pokazuje cały szereg takich działań, jednak brak jest konkretnych dowodów na to, jak daleko udało się zajść Hitlerowi.
Jedną z głównych przyczyn niepowodzeń III Rzeszy dążącej do stworzenia bomby był fakt, że Hitler starał się zmobilizować w szeregi Wehrmachtu wszystkich zdolnych do służby mężczyzn. W efekcie wielu młodych fizyków niemieckich zamiast prowadzić badania w laboratoriach zostało wysłanych na front, gdzie nie było z nich takiego pożytku, jaki mogliby przynieść Rzeszy kontynuując prace nad bomba atomową w niemieckich zespołach badawczych programu uranowego. „Na ten problem w Berlinie zwrócono uwagę dopiero w drugiej połowie 1943 roku. Przypomniano sobie wtedy słowa jednego z profesorów pracujących nad niemiecką bomba atomową, wypowiedziane kilka miesięcy wcześniej, że 3000 żołnierzy mniej na froncie nie osłabi armii, ale 3000 fizyków więcej może zdecydować o losach wojny”. Jednak dopiero pod koniec grudnia 1943 roku Naczelne Dowództwo Wehrmachtu zdecydowało się zwolnić 5000 fizyków z armii. Być może gdyby stało się to wcześniej ich prace nad bombą byłyby bardziej zaawansowane.
Śledząc szereg poszlak i możliwych wydarzeń nie można udowodnić, że Hitler posiadał własną bombę. Z całą pewnością jednak prace nad nią były tak zaawansowane, że mogły stanowić realną groźbę dla państw alianckich. Można przypuszczać, że tak jak sugeruje autor Rzesza Hitlera była dużo bliżej wyprodukowania bomby atomowej niż do tej pory uważali historycy…
Książka „Pierwszy błysk” Leszka Adamczewskiego zasługuje na uznanie przede wszystkim z uwagi na świetną narrację. Pisana jest trochę tak, jak podręcznik do historii. Znajdujemy w niej podział na rozdziały, układ tekstu i liczne fotografie opisane dokładnie, w taki sposób jak zwykło się to robić projektując grafikę podręczników. To sprawia, że książka jest przejrzysta i mimo wielu dat, nazwisk (typowych zresztą dla tej dziedziny) i nazw związków chemicznych czyta się ją z łatwością poddając się biegowi wydarzeń. Dużym plusem są także liczne fotografie, które w większości pochodzą z archiwum autora lub zostały wykonane przez niego samego. Mimo, że książka nie udowadnia, że Hitler faktycznie był w posiadaniu bomby atomowej, pokazuje szereg dowodów na to, że po prawie siedemdziesięciu latach są jeszcze kwestie osnute tajemnicą, które czekają na odkrycie… Być może nowe ustalenia rzucą inne światło na coś, co jest dziś niepodważalnym faktem…
Marzena Rogozik
„Pierwszy błysk. Tajemnica hitlerowskiej broni jądrowej”
Leszek Adamczewski
Wydawnictwo Replika
2013