Manekin a człowiek, czyli „Traktat o manekinach”

W przedstawieniu Piotra Tomaszuka tytułowy traktat to rozważania na temat człowieka, a manekiny to właśnie postaci ludzkie, które można formować, zmieniać, przekształcać. Tekst Schulzowski ze sfery całkiem abstrakcyjnej został jednak wciągnięty w wir historii – historii XX-wiecznej. Dzięki temu to, co wydawało się odrealnione, zostaje ukazane jako prawdopodobne, a wręcz rzeczywiste.

Mimo mocnego osadzenia w historii, pojawiają się bowiem i filmy (np. Pancernik Potiomkin), i kreacje największych dyktatorów XX-wiecznych (Hitler, Stalin), spektakl porusza kwestie dość uniwersalne. Poprzez zachowania bohaterów na scenie, ich transformacje, możemy dostrzec, że głównym problemem jest właśnie kreacja – nowych postaw, nowych zjawisk i wreszcie nowych idei, które, kiedy wpadają w złe ręce, okazują się zgubne dla całej ludzkości. I to świetnie odzwierciedlają nam przykłady totalitaryzmów.

Pojawia się też wątek wielkiego Demiurga, który wciąż tworzy, wciąż powołuje do istnienia nowe życie. Rodzą się w związku z tym liczne pytania, jakie są możliwości i do czego one prowadzą. Czy człowiek-manekin to jeszcze człowiek, a jeśli jest wytarty z indywidualności, to co sobą może przedstawiać? I wreszcie gdzie i kiedy zacierają się granice między bytem skonstruowanym na potrzeby idei, a bytem wolnomyślącym.

Wspaniała obsada aktorska – Rafał Gąsowski, Dariusz Matys, Miłosz Pietruski – sprawia, że z przyjemnością, choć jednocześnie lękiem, gdyż klimat nie pozostawia złudzeń; jest mroczny i tajemniczy, obserwujemy poczynania na deskach teatru. I choć tekst Schulza, napisany jeszcze przed wojną, został przeniesiony tylko w sferze metaforycznej, gdyż podstawę fabularną stanowią inne wątki, to nie stracił on swojej ponadczasowości, co doskonale zauważył reżyser i wykorzystał na scenie, z powodzeniem.

Alicja Wielgus

40. Krakowskie Reminiscencje Teatralne

Teatr Wierszalin

„Traktat o manekinach”