„Szanowny Panie Cybulski! (…) Naturalnie byłam już często zakochana, ale w tym momencie jestem w Panu zabujana. Może właśnie dlatego, bo nasi mężczyźni całkiem inaczej wyglądają. Na pewno nikt by nie umiał wyśmienicie grać rolę Maćka jak Pan”.
Podobno Zbigniew Cybulski był tak uwielbiany przez kobiety, że gdy kręcili „Krzyż walecznych” w Lubomierzu, zakochane panie wypisywały dowody miłości na jego motorze, a zazdrośni panowie pewnego wieczoru obrzucili cegłówkami restauracje, w której przebywała ekipa filmowa. Rozpoczęła się bójka, przyjechała milicja, a za szkody zapłacił… Film Polski.
W latach 50. i 60. Zbigniew Cybulski był niekwestionowanym idolem polskich widzów, a jego tragiczna śmierć w 1967 roku, tylko utrwaliła jego mit, choć już wcześniej ochrzczono go przydomkiem „polskiego Jamesa Dean’a”. Skąd wziął się ten kult? Jaki naprawdę był Cybulski? Co go ukształtowało? Lektura książki „Podwójne salto” Doroty Karaś rozwiewa wiele z wątpliwości.
Autorka książkę zaczyna od końca, czyli od pogrzebu, od kłopotu jaki sprawiło to ówcześnie rządzącym i od tłumów, które przyszły pożegnać aktora. Dalej, chronologicznie, czytamy o młodości Cybulskiego, brniemy przez czasy wojny, poznajemy tragiczne losy rodziny, która przez wiele lat musiała żyć w rozłące. Oprócz, niewątpliwie ogromnych walorów historycznych, pokazuje też jaki wpływ na jego późniejsze życie miały trudne wydarzenia z dzieciństwa.
Prawdziwa przyjemność czytelnicza i filmoznawcza zaczyna się jednak kilkadziesiąt stron dalej, gdy docieramy do opisów pierwszych spektakli i pierwszych filmów, w których zagrał aktor. „Podwójne salto” pełne jest anegdot z planów filmowych, wypowiedzi znanych twórców i postaci ze świata kina na temat Cybulskiego, a także samego procesu powstawania kolejnych dzieł. Między tym wyłania się postać Zbigniewa Cybulskiego – zawsze wkładającego w rolę samego siebie, wiecznie spóźnionego, trochę roztargnionego, nieumiejącego odmawiać, obecnego wszędzie, ale tak naprawdę nigdzie. Gdzieś w tle jego miłość, ślub z Elżbietą Chwalibóg-Cybulską, narodziny dziecka. Książka portretuje nie tylko wydarzenia z życia Cybulskiego, ale dzięki ogromnej ilości rozmów, które przeprowadziła autorka z jego bliskimi i znajomymi, pokazuje też jakim był człowiekiem.
Oprócz biografii Cybulskiego, Dorota Karaś pokazuje w książce też jak rodził się mit, pokazuje czasy, w których aktorzy stawali się postaciami kultowymi. Listy fanów, w których proszą Cybulskiego o rady dotyczące ich życia, miłości, rozwoju kariery zawodowej, są najlepszym potwierdzeniem jego statusu. Dziś, w natłoku celebrytów i gwiazd z pierwszych stron gazet, ciężko znaleźć postaci, które naprawdę podziwiała, by cała Polska. Być może więc pokolenie Cybulskiego i jego znajomych, którzy pojawiają się w książce, to jedno z ostatnich, których przedstawiciele zyskają miano „kultowych”.
Dagmara Marcinek
Cybulski. Podwójne salto
Dorota Karaś
Wydawnictwo ZNAK
Premiera: 28 listopada 2016
