Warto wybrać się do Teatru STU w Krakowie na sztukę, która przedstawi ludzką naturę w sposób dowcipny i nieco groteskowy, ale skłaniający do refleksji. Są nią „Wariacje Tischnerowskie. Kabaret filozoficzny” w reżyserii Artura „Barona” Więcka, na Scenie STU od 2009 roku.
Co by było, gdyby na początku byli górale? Trudno powiedzieć, w jaki sposób potoczyłyby się losy ludzkości, ale z pewnością byłoby zabawniej. I tak jakby… „ślebodniej”. Bo nie od dziś wiadomo, że górale to nieświadomi przedstawiciele nurtu filozoficznego, który skłania mieszkańców Podhala do bezwzględnego umiłowania wolności. Doskonale tych „wolnomyślicieli” rozumiał ksiądz Józef Tischner, autor „Historii filozofii po góralsku” – książki, która zawarła specyficzną dla górali skłonność do „myndrkowania” i gawędziarstwa. W swoich błyskotliwych i pełnych humoru esejach, Józef Tischner wykładał systemy filozoficzne największych myślicieli starożytności, posługując się gwarą podhalańską. Historia filozofii rozpoczęła się na Podhalu, a wielecy filozofowie otrzymali swoje góralskie odpowiedniki.
Na fragmentach tekstu księdza Józefa Tischnera bazował reżyser omawianej sztuki. Wybrał najbardziej charakterystyczne sceny, by w formie przypominały występ kabaretowy. Dowcipne anegdoty nie miały jednak na celu ośmieszenia sposobu bycia górali. Dzięki grze aktorskiej teksty nie były jedynie rubasznymi żartami, lecz oddały cały urok mieszkańców Podhala. Dyskusje Jegomościa Autora (Piotr Cyrwus) z Wawrzkiem (Jerzy Trela) to poczucie humoru i mądrość życiowa w jednym, a sceny z młodym góralem (Marcin Zacharzewski) co chwilę rozbawiały publiczność.
Podczas pisania scenariusza, Artur Więcek skorzystał także z fragmentów „Wieści ze słuchanicy”, czyli rozmowy podhalańskiej poetki Wandy Czubernatowej z Józefem Tischnerem. Książka ta, wraz z „Historią filozofii po góralsku”, jest skarbnicą historii i anegdot. Spektakl ożywiła muzyka zespołu Trebunie Tutki, wprowadzając na krakowską scenę sielski, góralski nastrój. Sztuka teatralna, w swojej formie nieco kabaretowa, lecz odwołująca się do wartościowych treści, spełnia zalecenie, by „uczyć, bawiąc”. O realizacji tego postulatu świadczą wypełnione miejsca dla publiczności, pomimo wieczornej pory w środku tygodnia, oraz ich reakcje i gromkie brawa. To oznacza, że góralszczyzna jest żywym i wciąż interpretowanym zjawiskiem w polskiej kulturze.
Autorka recenzji: Emilia Kwapniewska
Teatr: Teatr Scena STU
Tytuł: „ Wariacje Tischnerowskie. Kabaret filozoficzny”
W spektaklu wykorzystano: fragmenty „Historii filozofii po góralsku” Józefa Tischnera, fragmenty „Wieści ze słuchanicy” Wandy Czubernatowej
Scenariusz i reżyseria: Artur „Baron” Więcek
Ruch sceniczny: Janusz Skubaczkowski
Dekoracje i kostiumy: Maciej Rybicki, Adam Łucki
Obsada:
Jegomość Autor – Piotr Cyrwus
Gospodyni Jegomościa Autora – Beata Schimscheiner
Wawrzek – Jerzy Trela
Józek – Marcin Zacharzewski
Jędrek – Andrzej Róg
Marysia – Monika Kępka
Muzyka: zespół Trebunie Tutki, fragment kompozycji Jana Kantego Pawluśkiewicza, muzyka Andrzeja Obrochty (Bartusia z Zakopanego)
fot.: scenastu.pl
Spektakl obejrzany dzięki uprzejmości Krakowskiego Teatru Scena STU