Jozue to biblijna postać, która po śmierci Mojżesza wprowadziła Izraelitów do świętej ziemi Kanaan. Do dziś ludzie uważający się za jego potomków walczą o ziemię, obiecaną im przez Boga w Starym Testamencie. Ziemię, którą zamieszkują Palestyńczycy.
Konflikt izraelsko-palestyński to jeden z tych konfliktów na współczesnej mapie świata, do którego powoli się już przyzwyczailiśmy. Nieustanne doniesienia o zamieszkach w Stefie Gazy czy Zachodnim Brzegu Jordanu nie robią już wrażenia na przeciętnym mieszkańcu Europy. Nawet jeśli nieustannie giną tam ludzie. Mimochodem świat zaakceptował fakt, że zamachy terrorystyczne i pojedyncze zabójstwa będą trwać, dopóki będzie trwać konflikt, a ten wydaje się nierozwiązywalny.
Paweł Smoleński w swojej książce „Wnuki Jozuego” przypomina o patowej sytuacji na Bliskim Wschodzie, zabierając czytelników w sam środek walk i zamieszek. Pokazuje bohaterów, którzy „w imię Boga” nie wahają się ani zabijać, ani poświęcać własnego życia. Smoleński żadnemu z nich nie poświęca jednak zbyt wiele uwagi, nie stara się, by czytelnik którąkolwiek z postaci polubił albo choć poczuł się z nią związany. Swój reportaż autor pisze z dystansem i obiektywizmem, dbając o to, by nie stawać po żadnej stronie obecnego konfliktu, a jedynie spróbować wyjaśnić jego przyczyny.
*
„Dziś Pan, Bóg twój, rozkazuje ci wykonać te prawa i nakazy. Przestrzegaj ich, wypełniaj z całego serca i z całej duszy. Dziś uzyskałeś od Pana oświadczenie, że będzie dla ciebie Bogiem, o ile ty będziesz chodził jego drogami, przestrzegał jego praw, poleceń i nakazów oraz słuchał jego głosu”.
Paweł Smoleński roszczenia Izraelitów do ziemi po zachodniej stronie Jordanu tłumaczy cytatami ze Starego Testamentu, które przeplatają cały reportaż. Obszerne fragmenty księgi wyjaśniają zachowania współczesnych mieszkańców Izraela i motywację do walki o, jak dyskretnie zauważa Smoleński, tereny niezbyt wielkie i niezbyt atrakcyjne. Uświadamiają także, że podłoże konfliktu ma swoje źródło w pismach, które powstały kilka tysięcy lat temu.
Nagromadzenie cytatów ze Starego Testamentu i ogromna liczba nazw miast i krain rozsianych na mapie sprawiają, że pierwsze rozdziały książki są nieco wymagające. Warto jednak przebrnąć przez trudny początek, by szybko potem wciągnąć się w pełną szczegółów i bohaterów historię relacji izraelsko-palestyńskich. Gęsta od faktów opowieść to nie tylko doskonały opis wydarzeń od połowy XX wieku, ale także przerażający reportaż o ludziach, którzy nie boją się śmierci, są gotowi na radykalne decyzje, a wyższa idea sprawia, że nie cofną się przed niczym. To książka o fanatyzmie, religii i poświęceniu dla ojczyzny.
To też ciekawa podróż do krainy nad brzegiem Jordanu. Razem z autorem wędrujemy do dużych miast jak Jerozolima, Jerycho czy Hebron, jak i małych wsi czy osiedli jak Kfar Eldad. Poznajemy zarówno palestyńskich aktywistów, takich jak Basim at-Tamimi i jego córka Ahed, która zasłynęła spoliczkowaniem izraelskiego żołnierza, jak i ortodoksyjnego rabina Mosze Lewingera, skazanego za zabójstwo i ataki na Palestyńczyków. A na czytelników, którzy są bardziej fanami popkultury niż stosunków międzynarodowych, czekają fragmenty poświęcone Amosowi Ozowi czy rozdziały o festiwalu piwa i Natalii Portman.
Dagmara Marcinek
„Wnuki Jozuego”
Paweł Smoleński
Wydawnictwo Czarne
data premiery: 13 lutego 2019