Żyjemy w okresie dużych zmian. W zmieniającym się świecie potrzeba nam stabilnych punktów. Czy jednym z nich będzie liberalizm? A może już dawno umarł? – pyta Jan Tokarski w swojej książce „Czy liberalizm umarł?”.
Recenzowana przeze mnie książka to między innymi krótkie studium obecnej sytuacji liberalizmu. Nie byłoby go jednak, bez jego historii i pierwszych myślicieli. Poświęcono im jeden z rozdziałów. Kluczowe zagadnienie stanowi jednak współczesna kondycja liberalizmu oraz wyzwania, jakie niesie ze sobą przyszłość. Dowiemy się również, na czym polega liberalizm i jak jest postrzegany. Autor pisze także o władzy i pojęciach z nią związanych, takich jak przemoc czy wojna. Porusza też kwestie związane z liberalizmem tj. wolność oraz wolny rynek.
W momencie zmian, ludzie szukają tego, co da im choć namiastkę pewności i ostoi. Autor uważa, że z tej przyczyny dość istotne jest przemyślenie głównych nurtów naszej tradycji politycznej tj. liberalizmu, konserwatyzmu i socjalizmu. Sam postanawia zająć się liberalizmem, jego zdaniem właśnie krytyczna analiza tej tradycji oraz nowe sformułowanie jej credo pozwoli jej przetrwać i stać się odpowiedzią na potrzeby ludzi. Jednak aby faktycznie tak się stało, liberalizm musi dokonać rachunku sumienia i pewnej zmiany. W jaki sposób może to zrobić i na co powinni zwrócić uwagę jego przedstawiciele? Na te pytania znajdziecie odpowiedzi w książce.
Eseista określa siebie jako liberała, który nie zgadza się jednak z wieloma kwestiami. Ma nadzieję, że zaproponowana przez niego odmiana liberalizmu pozwoli spełnić oczekiwania, które przed nim stoją, chociaż nie jest ona pozbawiona bolączek. To czas rewizji dla liberałów. Albo będą oni gotowi, albo nie.
Pytanie o koniec liberalizmu nie wiąże się z końcem, tylko tego prądu, ale również z kryzysem innych myśli jak konserwatyzm czy myśl postępowa. Po upadku komunizmu należy przemyśleć dotychczasowe koncepcje. Wyzwaniem dla lewicy jest to, co płynie z międzynarodowego kapitalizmu, który wpływa negatywnie na więzi społeczne i powoduje wzrost nierówności ekonomicznych. Czekają nas wielkie próby, a zdaniem autora ani liberalizm, ani konserwatyzm nie mają rozwiązań dla wyzwań ze sfery ekonomii, kultury i polityki. I nie wiedzą, jak powinna wyglądać gospodarka i polityka ekonomiczna.
To bardzo ciekawa lektura, zarówno dla zwolenników liberalizmu, jak i jego przeciwników, czy po prostu zainteresowanych tym nurtem. Nie jest jednak napisana łatwym językiem. To raczej coś na kształt akademickiej publikacji. Z tej przyczyny wymaga czasu i skupienia. Jest jednak z całą pewnością ciekawa i rozwijająca.
Autorka recenzji: Monika Matura
Tytuł: Czy liberalizm umarł?
Autor: Jan Tokarski
Wydawnictwo: Znak
Data wydania: 24.02.2021