Tytułowy “balagan” to tureckie słowo przejęte przez hebrajski z jidysz i polskiego. Oznacza tyle, co nasz “bałagan” i doskonale oddaje duch Izraela. Jak pisze autor, bałagan w Izraelu jest wszędzie – w polityce, kulturze, języku, ruchu drogowym, funkcjonowaniu instytucji państwowych. Jaki jeszcze jest Izrael?
Dzięki książce Pawła Smoleńskiego poznajemy Izrael krok po kroku, a właściwie hasło po haśle. Reportaż przedstawiony w formie alfabetu przypomina trochę encyklopedię wiedzy o państwie. Tyle, że w przeciwieństwie do encyklopedii poszczególne słowa nie są wyjaśnione w telegraficznym skrócie, ale rozbudowane, uzupełnione o anegdoty czy rozmowy z mieszkańcami kraju.
Koszerność, Likud, Cymes, Tora, Talmud to tylko niektóre z pojęć omawianych w reportażu, ale każde z nich staje się dla autora punktem wyjścia dla krótkiego felietonu. Z tego też względu książkę można czytać od początku do końca, traktując ją jako zamkniętą całość, ale można też żonglować hasłami, wybierając te, które najbardziej nas interesują. Po przeczytaniu książkę można traktować jako podręcznik “wprowadzenie do wiedzy o Izraelu”. Reportaż ten jest jednak skierowany do “początkujących”, którzy dopiero zaczynają interesować się kulturą i historią tego skomplikowanego narodu i państwa. A Izraelem – ze względu na ciągle pojawiające się polityczne napięcia oraz niewątpliwe połączenie z polską historią – interesować się trzeba.
W reportażu poznajemy też wiele postaci ważnych dla Izraela – przywódców politycznych i religijnych czy pisarzy. Swoje felietony ma m.in. rabin Kahane Meir, pisarz Amos Oz, zespół muzyczny Moshav Band czy Bibi – Binjamin Netanjahu – najdłużej sprawujący urząd premier Izraela. W reportażu Smoleński zastanawia się czy Bibi po zakończeniu kadencji premiera zostanie prezydentem. Obecnie jednak nie został ponownie wybrany na premiera. Jak będzie wyglądać dalej jego polityczna kariera? Zobaczymy.
Czytając książkę warto, że reportaż jest dość subiektywny, dlatego pewne kwestie należy traktować z dystansem. Autor niewątpliwie Izrael lubi, a w tytułowym balaganie dobrze się odnajduje.
Dagmara Marcinek
Tytuł: Balagan. Alfabet izraelski
Autor: Paweł Smoleński
Wydawnictwo Czarne
Rok wydania: 2021
Za możliwość zrecenzowania książki dziękuję Wydawnictwu Czarne.