Wydana nakładem wydawnictwa Prószyński i S-ka klasyczna już powieść Johna Steinbecka wciąż porusza czytelników i zachęca ich do głębokiej refleksji.
Wraz z latami dwudziestymi i trzydziestymi do Stanów Zjednoczonych zawitał wielki kryzys ekonomiczny a niemal równolegle z nim wieloletnie susze i burze pyłowe. Pogarszająca się z miesiąca na miesiąc sytuacja zmusiła tysiące rodzin do porzucenia swoich majątków i wyruszenia w długą podróż w nieznane. Wielu przymusowych uciekinierów za swój cel obrało Kalifornię – kraina ta, która miała być rajem na ziemi okazała się jednak miejscem ich ostatecznego upokorzenia.
Choć Joadowie – bohaterowie powieści Johna Steinbecka to postacie fikcyjne to ich los, przedstawiony na kartach powieści nie odbiega w znacznym stopniu od tego, co przeżywali prawdziwi emigranci w dobie wielkiego kryzysu. Towarzysząc im w wędrówce wzdłuż drogi 66 odkryć możemy jak trudna i często tragiczna była to podróż.
Powieść ta, wydana pod koniec lat trzydziestych wywołała w środowisku amerykańskim ogromne poruszenie. Protestowały w zasadzie wszystkie grupy sportretowane przez Steinbecka – władze, Kalifornijczycy i wreszcie sami uciekinierzy z Oklahomy. Mimo tego, książka zdobyła nagrodę Pulitzera i stała się dla jej autora przepustką do otrzymania w 1962 roku Literackiej Nagrody Nobla.
Choć książka pisana jest językiem prostym i niepozostawiającym miejsca na rozbudowane interpretacje to w kontekście poruszanej tematyki zabieg ten pozwala czytelnikowi na odbiór utworu nie tylko jako fikcji literackiej, ale również jako zapis wydarzeń, które autentycznie zdarzyły się w historii Stanów Zjednoczonych. Czytając „Grona gniewu” trudno wiec czasem zdecydować, czy bardziej interesująca jest ich warstwa fabularna czy też wspominane już tło historyczne.
Szczególnym aspektem, na który warto zwrócić uwagę podczas lektury książki Steinbecka jest poprowadzenie jej bohaterów wzdłuż najsłynniejszej amerykańskiej trasy – drogi 66. Trasa ta uzyskała miano kultowej między innymi za sprawą tej właśnie powieści. Przemierzając wraz z bohaterami wzdłuż drogi 66 kolejne mile mamy okazję poznać nie tylko różnorodność krajobrazową poszczególnych stanów, ale przede wszystkim spotkać ich mieszkańców. To właśnie opisy kontaktów w jakie wchodzą z nimi Joadowie stanowią jedną z najmocniejszych stron tej powieści i jednocześnie to właśnie tu ujawnia się silne zaangażowanie autora w poruszaną przez niego problematykę .
Do książki Steinbecka warto sięgnąć również ze względu na paralelę między wielkim kryzysem a współczesnymi problemami gospodarczymi. Chociaż sam kryzys dotykający aktualnie społeczeństwa zachodu nie jest tak silny jak ten z lat 20. i 30. ubiegłego wieku, to pewne mechanizmy i problemy pozostają te same. Rosnące bezrobocie i życie na kredyt wciąż doprowadzają wiele osób do konieczności emigracji zarobkowej. Również pytania o przyczyny takiego stanu nie straciły na aktualności na początku XXI wieku.
Podsumowując „Grona gniewu” to obowiązkowa pozycja zarówno dla osób zainteresowanych problematyką społeczną, jak i tych szukających po prostu dobrej literatury.
Ula Tabiszewska
John Steinbeck „Grona gniewu”
Wydawnictwo Prószyński i S-ka