„Kluczem do zrozumienia motywów działania seryjnego zabójcy jest wybór ofiar. Chociaż zdają się one nie mieć żadnego powiązania ani z mordercą, ani ze sobą nawzajem, to ich wybór nigdy nie jest przypadkowy. Dla sprawcy ma on głębokie, niemal symboliczne znaczenie…”
Miejsce i czas: Szwecja, lata 90’. Kraj bardzo długo homogeniczny językowo, etnicznie i religijnie, dla którego masowa imigracja spoza Europy jest czymś nowym. Niełatwo tu imigrantom – Szwedzi źle się czują w towarzystwie ludzi do nich niepodobnych…
Czarny charakter: John Ausonius – inteligentny samotnik, prawie zawsze pod krawatem, z pozoru normalnie wyglądający obywatel atakuje karabinem laserowym 11 przypadkowych osób. Jedyne co łączy ofiary to ciemne włosy. Śledztwo trwa niemal rok – przez większość czasu przypomina tropienie ducha i staje się prawdziwym koszmarem dla policji. Poziom paniki społeczeństwa rośnie proporcjonalnie do czasu. Najważniejszym pytaniem stało się Kiedy a nie Czy morderca znów zaatakuje – bo to, że to zrobi było pewne.
Połączenie przez autora: a) perfekcyjnej w szczegółach relacji postępów z poszukiwań sprawcy
z punktu widzenia poszczególnych specjalistów kolejno włączanych do śledztwa b) perspektywy wszystkich 11 ofiar i ich osobistego dramatu z c) biograficzną opowieścią o wyrastaniu na mordercę daje niezwykły efekt – książka rzeczywiście wciąga! Fabuła przeplatana jest obszerniejszymi fragmentami przybliżającymi problematykę społeczno – polityczną kraju nękanego przez własne uprzedzenia i nieufność wobec obcych. Wyrażają się one między innymi
w spłaszczonych, uogólnionych relacjach mediów o ofiarach i bagatelizowaniu przez rząd agresywnych manifestacji ugrupowań faszystowskich wykrzykujących hasła nienawiści rasowej. Jeszcze jakby tego było mało – znajdziemy tu ciekawe opisy postępów kryminologii w identyfikacji seryjnych morderców (na historycznych przykładach…).
To wychodzenie poza ramy gatunku reportażu kryminalnego jest imponujące! Dzięki temu nasz umysł ma szansę zmierzyć się z głębszymi problemami współczesności, na przykład: akceptacja różnorodności i indywidualności, granice tolerancji społecznej, szczyty politycznej beztroski… Choć… nawet jeśli skierujemy uwagę na kwestie bardziej uniwersalne niż sama fabuła, gwarantuję, że do ostatniej strony nie uda się wyprzeć z wyobraźni obrazów pobudzonych tematem. I dwóch emocji, które dominują jednocześnie: przerażenia i fascynacji…
Mężczyzna z laserem. Historia szwedzkiej nienawiści Gellert Tamas
Wydawnictwo Czarne
Recenzowała Sylwia Lewińska