Badania pokazują, że nawet w wieku stu lat możemy się uczyć. Zatem częste powiedzenie „jestem za stary, aby uczyć się nowych rzeczy” jest niczym innym jak usprawiedliwieniem swojego lenistwa! Oczywiście osoby w podeszłym wieku muszą włożyć w ten proces więcej wysiłku, jednakże wyznaczając przed sobą cel, na pewno zauważą efekty. „Mózg ich nie zawiedzie”!
Prof. Ernst Pöppel twierdzi, iż skoro wewnątrz określonych obszarów mózgu można oddziaływać na wszystkie neurony powiązane ze sobą w sieci, tak by nawzajem przyjęły swoje zadania, wówczas wykorzystując tę zasadę (zasada neuroplastyczności mózgu), każdy człowiek w dowolnym wieku może przyjmować nową wiedzę i zdobywać nowe doświadczenia. Należy przy tym jednak pamiętać, iż proces nauki osoby starszej wygląda zupełnie inaczej niż w młodości. Znając te różnice możemy wykorzystać właściwie zmiany, jakie zaszły i będą zachodzić w naszym mózgu i uczynić z nich naszego sprzymierzeńca w zdobywaniu nowych umiejętność. I do tego właśnie ma nam służyć ta książka.
Istotnym czynnikiem w efektywnym procesie nauki w podeszłym wieku, jest niezaniedbywania obowiązków szkolnych w wieku młodzieńczym. Im lepiej ktoś uczył się jako dziecko, tym większe są szanse, iż odniesie sukces w nauce nowych rzeczy. Wynika to między innymi z faktu, że kiedy człowiek dużo się uczy, potrafi po prostu to robić. Nauka tego „jak się uczyć” jest kluczowym elementem całego procesu. Osoby, które nie wiedzą, jakie metody najlepiej na nie działają, znajdą wiele przykładowych rozwiązań w książce.
Prof. Ernst Pöppel na własnym przykładzie przedstawia sposoby na efektywną naukę. Jednym z nich jest zorientowanie na cel. Posiłkując się wieloletnimi badaniami naukowymi, profesor apeluje, iż podczas uczenia się zorientowanego na cel, nauka absorbuje człowieka bez reszty, a dzięki temu dochodzi do zwiększonej produkcji substancji neuroprzekaźnikowych, dopaminy i czynnika neurotroficznego pochodzenia mózgowego. To wszystko powoduje, że w mózgu zwiększają się zdolności uczenia, a co niemniej ważne, również zwiększeniu ulega czerpanie przyjemności z samego procesu nauki! A nie od dziś wiadomo, że im większą przyjemność sprawia nam wysiłek, tym chętniej i częściej do niego sięgamy.
Każdy rozdział składa się z podziału na segmenty – wykaz badań naukowych, z których czerpano przy definiowaniu założenia rozdziału, wnioski na temat starzenia się, autorefleksję profesora na dane zagadnienie, wskazówki dla czytelnika oraz wywiad z wybitnym specjalistą omawianej dziedziny. Takie połączenie gwarantuje świetną, dogłębną i wiarygodną analizę tematu.
A poniżej kilka ciekawych informacji o mózgu i starzeniu się zawartych w książce:
- Mózg przez całe życie ma zdolność poprawiania wydajności współpracy między komórkami nerwowymi, a także jest w stanie tworzyć nowe połączenia między nimi;
- Subiektywna teraźniejszość każdego człowieka obejmuje odcinek czasowy o długości trzech sekund. Jeżeli zatem będziemy zachowywać się rytmicznie, możemy dobrze stroić się do innych ludzi, efektywnie myśleć i koncentrować się;
- „Pamięć ultrakrótka” obejmuje około 30 milisekund i rozwija się wskutek wahań czy oscylacji w strukturze neuronalnych. Wraz z procesem starzenia się oscylacja wydłuża się i choć dlatego ludzie starsi myślą wolniej, to robią to o wiele precyzyjniej;
- Z wiekiem uczymy się lepiej radzić sobie z niepowodzeniem, uświadamiając sobie, że życia nie da się w pełni zaplanować. Starszym ludziom dzięki doświadczeniu, udaje się łatwiej zaakceptować niepowodzenia, jako nieodłączny element sukcesów;
- Ponieważ mamy pamięć epizodyczną, możemy wieść życie, które zaczęło się na długo przed naszymi narodzinami i które będzie trwało jeszcze bardzo długo po naszej śmierci. O czym mowa? W okresie starości wyobrażamy sobie, jak będzie wyglądało życie naszych prawnuków za sto lat, a jednocześnie wciąż wspominamy opowiadania naszych rodziców, dziadków i pradziadków. Zatem „żyjemy dłużej, niż naprawdę żyjemy”.
Do cennych wskazówek zawartych w książce na pewno będę wracała przez całe moje życie. Obok praktycznych metod na efektywną naukę, znajdują się tu również wartościowe porady, w jaki sposób czerpać z życia pełnymi garściami i jak nauczyć się patrzeć na wszystko w szerokiej perspektywie.
I mój ulubiony cytat z tej książki na koniec:
Na co dzień przechodzimy obojętnie obok cudów tego świata. Zbyt łatwo i zbyt często uważamy pewne rzeczy za oczywiste. Jeżeli jednak ponownie nauczysz się dziwić, twoje życie stanie się bogatsze. To szczególnie ważne w jesieni życia. Wyjdź z rzeki codzienności. Każdego dnia przez piętnaście minut zajmij się czymś szczególnym. (…) Zaakceptuj zarówno swoją empatię w odniesieniu do świata, jak i zdolność wytworzenia dystansu. (…) Sztuka życia polega na tym, żeby stymulować zarówno analityczne, jak i emocjonalne/duchowe strony naszej natury. (…) Jeśli jesteś religijny, praktykuj. Modlitwa jest dobra również z punktu widzenia badań nad mózgiem, ponieważ stanowi rodzaj medytacji, która prowadzi cię do samego siebie.
Polecam serdecznie!
Monika Cholewa
„Im starszy tym lepszy”
Prof. Ernst Pöppel, dr Beatrice Wagner
tłum. Agnieszka Zuchowicz
Wydawnictwo Esprit